Οι καύσωνες, οι πυρκαγιές, η συνεχιζόμενη πανδημία που ζούμε πλέον «στο πετσί μας», μας αναγκάζουν να ασχοληθούμε κι εμείς επιτέλους με τα θέματα αυτά πέρα από τους ειδικούς επιστήμονες και ακτιβιστές.
Πολλές είναι οι συζητήσεις για τα αίτια και τον τρόπο επίλυσης των πραγματικών αυτών απειλών για την ανθρωπότητα.
Η συζήτηση στο τελευταίο «Συμπόσιο της Χάλκης», που οργάνωσε το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως με θέμα «COVID-19 και κλιματική αλλαγή», δίνει μια διαφορετική διάσταση και πρόταση επίλυσης στα σοβαρά αυτά προβλήματα. Στην εισαγωγική ομιλία του, ο αποκαλούμενος διεθνώς και «πράσινος Πατριάρχης» τονίζει ότι «η συνεχιζόμενη και υπερβολικά βίαιη εισχώρηση της ανθρωπότητας στη φύση, με την εκτεταμένη παράνομη εμπορευματοποίηση της άγριας ζωής (trafficking of wildlife) και την καταστροφή των φυσικών οικοσυστημάτων, μέσω της αποψίλωσης των δασών, της αστικοποίησης, της εντατικοποίησης των καλλιεργειών, των χημικών αποβλήτων, όπως και η παγκοσμιοποίηση και η αυξημένη μεταξύ μας διασύνδεση, είναι υπεύθυνοι για την ταχεία επέκταση μεταδοτικών νόσων και ιών από ζώο σε ζώο, περιλαμβανομένου και του ανθρώπου». Μας θυμίζει «ότι ο κόσμος είναι μεγαλύτερος από τις προσωπικές μας ανησυχίες και φιλοδοξίες, μεγαλύτερος από την Εκκλησία μας και τις θρησκευτικές κοινότητες, μεγαλύτερος από τις πολιτικές μας δυνάμεις και τα εθνικά μας ενδιαφέροντα».
Συνεχίζοντας αυτήν τη διαφορετική πατριαρχική συζήτηση, ο μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας (ίσως ο πιο αναγνωρισμένος διεθνώς ορθόδοξος θεολόγος) αναφέρεται σε τρία συγκεκριμένα αίτια της σημερινής κρίσης.
Το πρώτο είναι η αποθέωση της «οικονομικής ανάπτυξης».
«Η αναβάθμιση της οικονομικής ανάπτυξης στο πιο υψηλό ιδανικό στις σύγχρονες κοινωνίες διαταράσσει την ειρηνική συνύπαρξη των διαφόρων ειδών στη φύση – μια συνύπαρξη που έχει κτισθεί πάνω σε εκατομμύρια χρόνια της φυσικής εξέλιξης».
Υποστηρίζει ότι «δεν είμαστε κύριοι και ιδιοκτήτες της φύσης, αλλά μας έχει ζητήσει ο Θεός να την προστατεύουμε και να την καλλιεργούμε σεβόμενοι τους κανόνες της και την ακεραιότητά της, τιμώντας τον Δημιουργό της».
Το δεύτερο αίτιο έχει να κάνει με «τα όρια της επιστήμης».
Σημειώνει ότι «δεν είναι μόνο η οικονομία, αλλά και οι φυσικές και ιατρικές επιστήμες που είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνες για τη διαταραχή της σχέσεως της ανθρωπότητας με τη φύση». Οι βιοτεχνολογικές παρεμβάσεις, αλλά και το γεγονός ότι πολλές φορές η επιστήμη λειτουργεί ως η υπόλοιπη φύση να υπάρχει απλά για να υπηρετεί τις ανάγκες της, είναι λάθος.
Το τρίτο αίτιο έχει να κάνει με την «τάση της θρησκείας να παραμελεί την επιστήμη».
Το φαινόμενο πολλών πιστών να αμφιβάλλουν και να περιφρονούν τα συμπεράσματα της επιστήμης, ιδίως στις μέρες της πανδημίας, τον οδηγούν στο ερώτημα: «Από πού προέρχεται όλη αυτή η υστερία εναντίον της επιστήμης;». Η απάντησή του είναι ότι «η θρησκεία πρέπει να σέβεται τα επιστημονικά ευρήματα και συμβουλές, και η επιστήμη πρέπει να μάθει ότι η αλήθεια και η ζωή δεν μπορούν να φυλακίζονται ή να εξαντλούνται στο επιστημονικό εργαστήριο».
Η τελική του πρόταση είναι:
«Να μάθουμε να χαιρόμαστε περισσότερο άλλες αξίες στη ζωή μας, όπως η προσωπική επαφή και κοινωνία, οι σχέσεις αγάπης που μετρούν περισσότερο από τα υλικά αγαθά και το φυσικό περιβάλλον που μπορούμε να μοιραζόμαστε με τους άλλους και να κληροδοτήσουμε στα παιδιά μας».
Πάνω σε αυτήν την «άλλη» πρόταση, μια σειρά κορυφαίων διεθνώς επιστημόνων όπως ο οικονομολόγος Jeffrey Sachs, ο περιβαλλοντολόγος Bill McKiben, η καθηγήτρια της Ογκολογίας Gayle Woloschak, η καθηγήτρια του Yale, Μary Evelyn Tucker, η καθηγήτρια για την κλιματική αλλαγή Katharyne Hayhoe, η επιδημιολόγος Nadia Abuelezam και πολλοί άλλοι (μεταξύ των οποίων και o «δικός μας» Σωτήρης Τσιόδρας) μεταφέρουν τις δικές τους εμπειρίες, απαντώντας στις εύστοχες ερωτήσεις του έμπειρου και «ευχάριστου» συντονιστή Father John Chryssavgis.
Αξίζει, ιδιαίτερα τη σημερινή ημέρα του Δεκαπενταύγουστου, να βάλετε στον υπολογιστή σας τις λέξεις «Patriarchate Halki 4» και να απολαύσετε μια διαφορετική πρόταση για την επίλυση της πανδημίας και της κλιματικής αλλαγής.
* Ο κ. Δημήτρης Λινός είναι καθηγητής Χειρουργικής στο ΕΚΠΑ.