Δεν είναι υπερβολικό να πούμε πως αν ζούσε σήμερα ο Ερικ Χομπσμπάουμ θα μπορούσε να γράψει για την εποχή των πρώτων ανταποκριτών. Οι πρώτοι ανταποκριτές είναι αυτοί που διαχειρίζονται κρίσεις και καταστροφές στο πεδίο, αυτοί που επιχειρούν, που στέκονται δίπλα στους ανθρώπους που δοκιμάζονται. Είναι οι άνθρωποι που εκτελούν όσα προβλέπει ένα σχέδιο διαχείρισης κρίσεων και καταστροφών. Συνήθως είναι επαγγελματίες, αλλά και σε ορισμένες περιπτώσεις εθελοντές ή και προσωπικό ΜΚΟ. Η επιτυχημένη διαχείριση κρίσεων και καταστροφών βασίζεται σε σημαντικό βαθμό στην πρώτη ανταπόκριση. Μια γρήγορη και επιτυχής αντίδραση μπορεί να οδηγήσει σε εκκένωση περιοχών, στην έγκαιρη οριοθέτηση μιας πυρκαγιάς, στην άμεση μεταφορά ενός ανθρώπου που κινδυνεύει στο νοσοκομείο, αλλά και στην προστασία ανθρώπων από τρομοκρατική επίθεση.
Οι πρώτοι ανταποκριτές, έστω και με την ευρεία έννοια στην περίπτωση των γιατρών, είναι οι ήρωες της εποχής της πανδημίας. Ο επαγγελματίας που έχει στα χέρια του την ανθρώπινη ζωή είναι γι’ αυτόν που κινδυνεύει ο δικός του προσωπικός θεός. Αυτός είναι και ένας από τους βασικούς λόγους που οι γιατροί και οι διασώστες γνώρισαν πρωτόγνωρο αίσθημα σεβασμού και ευγνωμοσύνης, ιδιαίτερα κατά την πρώτη περίοδο της μεγάλης κρίσης.
Οι κοινωνίες μας είναι κοινωνίες διακινδύνευσης. Οι απειλές, οι κίνδυνοι και οι προκλήσεις αγγίζουν την καθημερινότητα του πολίτη. Σε πολλές περιπτώσεις, με χαρακτηριστικότερες ίσως την πανδημία και την κλιματική αλλαγή, καμία χώρα δεν μπορεί να θωρακιστεί πίσω από τα σύνορά της. Οι πολίτες όμως ζητούν προστασία. Αυτό είναι το σύγχρονο αίτημα ασφάλειας. Η προστασία από κάθε κίνδυνο, ανθρωπογενή, φυσικό ή και τεχνολογικό.
Οι μεγάλες πυρκαγιές που ξέσπασαν στην Ελλάδα, αλλά και σε πολλές άλλες χώρες της ΝΑ Ευρώπης, έφεραν ξανά στο επίκεντρο τους πρώτους ανταποκριτές. Οχι τους γιατρούς και τους νοσοκόμους, αλλά τους πυροσβέστες, τους αστυνομικούς, τους εθελοντές, τους διασώστες. Ισως η πλέον χαρακτηριστική περίπτωση να είναι οι πιλότοι των εναέριων μέσων, στους οποίους εναποθέτουν με έντονο τρόπο τις ελπίδες τους οι κάτοικοι των περιοχών όπου χτύπησαν οι πυρκαγιές.
Ανάλογα με την απειλή, τον κίνδυνο και την κρίση διαφοροποιούνται και οι ανταποκριτές που φτάνουν πρώτοι. Στα σύνορα ήταν οι αστυνομικοί, οι συνοριοφύλακες και το προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων που προστάτευσαν τα σύνορα της Ελλάδας και της Ευρώπης από την προσπάθεια μαζικής προώθησης παράτυπων μεταναστών στον Εβρο. Στη θάλασσα, είναι το Λιμενικό Σώμα που πραγματοποιεί τις επιχειρήσεις διάσωσης της ανθρώπινης ζωής.
Οι πρώτοι ανταποκριτές είναι το απόλυτο παράδειγμα θάρρους και αλληλεγγύης της εποχής μας. Της αλληλεγγύης με τη μορφή της προστασίας που έχει αναδειχτεί ως βασική λειτουργία των σύγχρονων κρατών μέσα από τις πολλαπλές κρίσεις που χειρίζονται τα τελευταία χρόνια. Πραγματικοί ήρωες και όχι φανταστικοί, τα κατορθώματα των οποίων θα γίνουν η νέα μυθολογία που θα διαβάζουν τα παιδιά.
* Ο κ. Τριαντάφυλλος Καρατράντος είναι δρ Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και επιστημονικός συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ.