Υπήρχε μια εποχή όπου τα γήινα με τα επουράνια συμπλέκονταν, οι άνθρωποι έβλεπαν οράματα, συνομιλούσαν με οπτασίες, διότι δίχως μια τέτοια αποδοχή ο Ομηρος δεν θα είχε περιλάβει στην Οδύσσειά του τη Λ΄ Ραψωδία, όπου η κάθοδος του Οδυσσέα στον Αδη, για να συμβουλευθεί τον μάντη Τειρεσία περί της επιστροφής του στην Ιθάκη.
Ούτε ο Ντάντε Αλιγκιέρι, αιώνες αργότερα, θα επέλεγε ως πλαίσιο της «Θείας Κωμωδίας» τη διαδρομή του από την Κόλαση στο Καθαρτήριο και στον Παράδεισο, χαρίζοντας στην ανθρωπότητα ένα μνημειώδες έργο, που –εάν πιστέψουμε τον Κόμη Sforza– υπήρξε ο καταλύτης από όπου αναδύθηκε σταδιακώς το πνεύμα ενότητος της Ιταλίας. Αλλά η εποχή εκείνη έχει περάσει και κάποιοι αυτάρεσκα θα ισχυρισθούν οριστικά.
Κυριακή αύριο, 15 Αυγούστου, και η Εκκλησία γιορτάζει την Κοίμηση της Θεοτόκου. Η συμφορά που έπληξε τη χώρα –και συνεχίζει– θα στείλει στους ναούς πιστούς και όσους ακολουθούν έστω συμβατικά τις παραδόσεις. Ψηφοθήρες πολιτικοί θα παραστούν κι αυτοί, αξιωματούχοι ξεθωριασμένοι, επίσης. Αλλά όλα αυτά ως ασθενής ανάμνηση σε σχέση με το παρελθόν.
Ο χριστιανισμός είναι μία «δύσκολη» θρησκεία, σε αντίθεση με το Ισλάμ, που στην «απλότητά» του οφείλει την ταχεία εξάπλωσή του, όπως χαρακτηριστικά διαπίστωσε ο Αρχιεπίσκοπος Τιράνων Αναστάσιος, όταν επιτελούσε έργο ιεραποστολικό στην Αφρική.
Η έννοια της τρισυπόστατης θεότητος –Πατήρ, Υιός, Αγιο Πνεύμα– δεν είναι προσπελάσιμη με τα εργαλεία του ορθού λόγου. Φρικτό το μυστήριο της Αναστάσεως. Και η Θεία Ευχαριστία, όπου για λόγους όντως ακατανόητους οι ευχές του ιερέως, που θα επέτρεπαν στον πιστό να παρακολουθήσει την πορεία του μυστηρίου, καλύπτονται από τους ιεροψάλτες.
Αντίθετα, η «Μήτηρ του Θεού» Μαρία είναι η πλέον οικεία μορφή για τους πιστούς της χριστιανικής θρησκείας, αν και ελάχιστες είναι οι αναφορές των Ευαγγελιστών σε αυτήν μετά τη γέννηση του Ιησού. Ωστόσο, οι μεγαλύτεροι υμνωδοί της Εκκλησίας μας συνέθεσαν αριστουργήματα για τη Μαρία Θεοτόκο, με κορυφαίο τη Λειτουργία του Ακάθιστου Υμνου.
Η ανθρώπινη φύση της Μαρίας που υποτάχθηκε στη θέληση του Θεού και κατέστη «θεία πύλη και μήτηρ της όντως ζωής» την ανέδειξε την πλέον αξιόπιστη διαμεσολαβήτρια του ανθρώπου με τον Θεό υιό της. Και οι Βυζαντινοί την ανακήρυξαν προστάτιδα της πρωτεύουσάς τους, της Κωνσταντινουπόλεως.
Αλλά αυτά συνέβαιναν τότε. Και είναι αλήθεια ότι εκείνη η εποχή έβριθε από σκάνδαλα, στυγνές δολοφονίες και ηγέτες θεομπαίχτες. Ομως η κοινωνία είχε ισχυρό σημείο αναφοράς εκτός της καθημερινότητος. Σήμερα οι υλικές συνθήκες είναι απείρως καλύτερες. Η διάδοση της γνώσεως, ταχύτατη και προσιτή σε όλους. Αλλά μονοδιάστατα, επίπεδα. Ενα σύντομο πέρασμα του ανθρώπου από τη γη. Εξ ου και η απάθεια. Η «ακαταμάχητη ιδιότης του ορατού», όπως λέει και ο Οδυσσέας του Τζέιμς Τζόις των αρχών του 20ού αιώνα. Οπως και να έχει, Καλή Παναγιά.