Η εύκολη κατάληψη της εξουσίας στο Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν ξεσήκωσε ένα κύμα αυτοκριτικής στη Δύση για το πώς αντιμετώπισε την κατάσταση σε αυτή τη χώρα. Ολοι μιλούν για ήττα της, καθώς αποχώρησε, άνευ όρων, από την περιοχή μετά είκοσι χρόνια παρουσίας, που κόστισε πάνω από ένα τρισεκατομμύριο δολάρια. Και σίγουρα είναι μια ήττα, καθώς όλα αυτά τα χρόνια υπήρξε η αυταπάτη πως στο Αφγανιστάν ήταν δυνατό να μεταφυτευθούν οι δομές ενός δυτικού, δημοκρατικού κράτους. Η πραγματικότητα όμως είναι σκληρή και το διαπίστωσαν, ιστορικά, πρώτα οι Βρετανοί, μετά οι Σοβιετικοί και τώρα οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους.
Μέσα από την πολυπλοκότητα του προβλήματος αναδύεται μια διαχρονική αρχή: Κανένας λαός που δεν θέλει ή δεν μπορεί να επανεκπαιδευθεί δεν επανεκπαιδεύεται. Αυτό ακριβώς ήταν το λάθος της Δύσης. Δαπάνησε τεράστια ποσά σε μια χώρα που ουσιαστικά δεν διέθετε ολοκληρωμένη κρατική δομή, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της το ήλεγχαν τοπικοί φύλαρχοι. Και η Λιβύη είχε παρόμοια πολιτική και κοινωνική διάρθρωση, όμως διέθετε το πετρέλαιο, που δημιουργούσε εθνικό πλούτο τον οποίο ένας σιδηρούς ηγέτης, ο Καντάφι, τον μοίραζε στους πολίτες της.
Το Αφγανιστάν, ενώ είναι χώρα που διαθέτει ορυκτό πλούτο, έχει αφεθεί να παράγει μόνον όπιο, του οποίου η καλλιέργεια και η διακίνηση αντιπροσωπεύει το 12% του ΑΕΠ της χώρας (περίπου 19 δισεκατομμύρια δολάρια). Και σε αυτόν τον τομέα οι ευθύνες της Δύσης είναι σημαντικές. Αφησε τους 38.000.000 Αφγανούς να ζουν μέσα στη φτώχεια τους, χωρίς εισόδημα ουσιαστικά, πέραν του οπίου, συντηρώντας έτσι τα χαρακτηριστικά μιας υπανάπτυκτης, συντηρητικής κοινωνίας. Ας σημειωθεί πως οι χρήστες Διαδικτύου αντιστοιχούν στο 13,5% του πληθυσμού του Αφγανιστάν, κάτι που φανερώνει σε πόσο περιορισμένο αριθμό πολιτών φτάνουν οι παραστάσεις από τον υπόλοιπο κόσμο.
Ενα κράτος με τα χαρακτηριστικά μη κράτους πολύ δύσκολα θα μπορούσε να ανταποκριθεί στις προσδοκίες όλων αυτών που εγκαταστάθηκαν στο έδαφός του από το 2001. Μετά είκοσι χρόνια, το τοπίο ξαναγύρισε στην αφετηρία του. Με τη διαφορά πως όλο αυτό το διάστημα υπήρξαν χιλιάδες νεκροί και από τις δύο πλευρές και τουλάχιστον ένα τρισεκατομμύριο δολάρια έπεσαν μέσα σε ένα βαρέλι χωρίς πάτο. Εστω, από αυτή την τραγική ιστορία, η Δύση ας αντλήσει τα συμπεράσματά της για το μέλλον.