Σοσιαλισμός και βαρβαρότητα

1' 47" χρόνος ανάγνωσης

Οι κάτοικοι της Πράγας όταν ξύπνησαν το πρωί της 21ης Αυγούστου 1968 είδαν τα τανκς του Συμφώνου της Βαρσοβίας να έχουν καταλάβει καίρια σημεία της πόλης. Ηταν το τέλος του πειράματος «σοσιαλισμός με ανθρώπινο πρόσωπο», που ξεκίνησε στις 5 Ιανουαρίου 1968, όταν ο Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ ανέλαβε γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος Τσεχοσλοβακίας. Μετά από λίγο, στις 9 Απριλίου, δημοσιεύθηκε το πρόγραμμα για τον τσεχοσλοβακικό δρόμο προς τον σοσιαλισμό ενώ, στις 27 Ιουνίου, δύο χιλιάδες προσωπικότητες της Τσεχοσλοβακίας υπέγραψαν ένα μανιφέστο, ζητώντας περισσότερες ελευθερίες και ταχύτερο βηματισμό για δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις. Αυτή η διαδρομή των γεγονότων επιβεβαιώνει τη θέση πως στα ολοκληρωτικά καθεστώτα μια μικρή οπή ελευθερίας μετατρέπεται τάχιστα σε ένα τεράστιο ρήγμα, που απειλεί να ανατρέψει το καθεστώς. Αυτό το είχε αντιληφθεί η σοβιετική ηγεσία από την εξέγερση της Ουγγαρίας τον Οκτώβριο – Νοέμβριο 1956 και δεν θα επέτρεπε σε καμιά χώρα του Συμφώνου της Βαρσοβίας να πειραματισθεί σε νέα πρότυπα οργάνωσης της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής ζωής των πολιτών της. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο ο Λεονίντ Μπρέζνιεφ είχε διατυπώσει το δόγμα της «περιορισμένης εθνικής κυριαρχίας», που εξειδικεύτηκε με τη θέση πως «αν σε κάποια λαϊκή δημοκρατία εμφανιστεί σοβαρό πρόβλημα, αυτό αποτελεί πρόβλημα όλων των λαϊκών δημοκρατιών» οι οποίες έχουν υποχρέωση να το επιλύσουν με κάθε τρόπο, πριν εξαπλωθεί. Ολες οι σοβιετικές ηγεσίες θεωρούσαν πρόβλημα οτιδήποτε αμφισβητούσε τον τρόπο που οικοδομήθηκε ο σοσιαλισμός στην ΕΣΣΔ και το μοντέλο εξουσίας της. 

Η άδοξη κατάληξη της «Ανοιξης της Πράγας» απέδειξε πως σοσιαλισμός με ανθρώπινο πρόσωπο δεν μπορούσε να υπάρξει. Μπορεί αυτός ο «ανθρώπινος» σοσιαλισμός να αναζητείται διαρκώς από κάποιους αθεράπευτα ρομαντικούς, αλλά τα γεγονότα καθιστούν αυτήν την περιπλάνησή τους τελικά μια ψυχοθεραπεία. Κυνηγούν την ουτοπία μέσα στη δυστοπική κληρονομιά του «υπαρκτού». Ιστορικά, αποδείχθηκε πως το κεντρικό δίλημμα ήταν και παραμένει ένα: σοσιαλιστική βαρβαρότητα ή φιλελεύθερη αστική δημοκρατία; Αψευδέστατη απόδειξη ήταν η κατάληξη του ευρωκομμουνιστικού ρεύματος που αποσυντέθηκε ευθύς ως κατέρρευσε ο υπαρκτός σοσιαλισμός. Η δικαίωσή του ήταν μόνο φαινομενική, γιατί ουδέποτε αμφισβήτησε τη μαρξιστική θεωρία, που ήταν η μήτρα του κακού. Επιδίωκε απλώς να την αναθεωρήσει. Οι ηγέτες του ποτέ δεν παραδέχτηκαν πως το πρόβλημα της σοσιαλιστικής βαρβαρότητας βρισκόταν στη θεωρία, που ήταν εγκληματογόνος, και όχι στην εφαρμογή της.  

comment-below Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή
MHT