Εμβόλιο ή ιός. Είναι τόσο απλό όσο το παρουσίασε χθες η καθηγήτρια Αναστασία Κοτανίδου. Δεν χρειάζεται να επιστρατεύει κανείς τη «γνώμη» του. Γιατί στα νοσοκομεία και στις ΜΕΘ εισάγονται σχεδόν αποκλειστικά ανεμβολίαστοι; Γιατί πεθαίνουν όσοι δεν αξιοποίησαν τη δυνατότητα της δωρεάν πρόληψης; Η συζήτηση –υγειονομικά και πολιτικά– θα έπρεπε να τελειώνει εκεί. Πουθενά στον κόσμο όμως η συναίνεση πάνω στο στέρεο επιστημονικό έδαφος δεν είναι αυτονόητη. Πουθενά οι κοινωνίες δεν ακούν (μόνο) τον γιατρό.
Οι αντιδράσεις στα υγειονομικά μέτρα συνήθως ευθυγραμμίζονται με τις πολιτικές προτιμήσεις. Στις ΗΠΑ μπορούν να μαντέψουν τι ψηφίζεις από το αν φοράς μάσκα. Στην Ελλάδα υπάρχει μια ιδιαιτερότητα. Σύμφωνα με μια διεθνή έρευνα του Ινστιτούτου Pew, η οποία διαβάστηκε και στο Μαξίμου, σχεδόν σε όλες τις χώρες εκείνοι που θα ήθελαν λιγότερους υγειονομικούς περιορισμούς είναι οι αυτοπροσδιοριζόμενοι ως δεξιοί. Στην Ελλάδα η αντίδραση κατά των κορωνο-μέτρων πλειοψηφεί στους αριστερούς (55% αντίθετοι σε σύγκριση με το 47% των κεντρώων και 34% των δεξιών).
Η κομματική κατανομή αυτής της αντίθεσης είναι ακόμη πιο ενδιαφέρουσα: λιγότερα υγειονομικά μέτρα θέλει το 55% των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ και το 53% των ψηφοφόρων της Ελληνικής Λύσης. Οι ερευνητές του Pew, στο παράρτημα της δημοσκόπησης, ταξινομούν τα δύο κόμματα ως μια αριστερή και μια δεξιά εκδοχή του anti-elitism – οι διαφορετικές αποχρώσεις του ρεύματος που εδώ ονομάζουμε αντισυστημισμό.
Είχε φανεί από νωρίς – προτού μας το δείξει η δημοσκόπηση: το πολιτικό έδαφος επί του οποίου θα κριθούν και τα μέτρα αναχαίτισης του τέταρτου πανδημικού κύματος δεν ορίζεται από τις συντεταγμένες που θέτουν η καθηγήτρια Κοτανίδου και οι ειδικοί. Οι γραμμές έχουν χαραχθεί αλλιώς: από τη μία είναι οι γιατροί, η κυβέρνηση, τα δεδομένα της «δοκιμής» του εμβολίου σε δύο δισεκατομμύρια ανθρώπους, η «αλφαβήτα» της πρόληψης· και από την άλλη είναι όσοι, είτε από ιδεασμό είτε από υπολογισμό, προβάλλουν και στη δημόσια υγεία τον αντισυστημισμό τους: η πολακική Αριστερά, η «λαϊκή Δεξιά» –όπως λέμε κομψά την Ακροδεξιά–, οι «παλαιοημερολογίτικες» συνιστώσες της Εκκλησίας.
Ακόμη κι αν έχει επίγνωση αυτών των ρευμάτων, η κυβέρνηση οφείλει να τα αγνοήσει στον δημόσιο λόγο της για την πανδημία. Δεν έχει λόγο να ενδώσει στις προσπάθειες πόλωσης της πολιτικής για τη δημόσια υγεία. Απευθύνεται σε ένα ήδη κατασταλαγμένο ακροατήριο – των εμβολιασμένων. Και κυρίως στο συγγενές ακροατήριο όσων μέχρι σήμερα αμφιταλαντεύονται χωρίς να κινούνται από φανατισμούς.
Το πόσοι είναι οι αδογμάτιστοι διστακτικοί θα φανεί προτού εφαρμοσθούν τα μέτρα. Θα φανεί από το κατά πόσον η ανακοίνωση των μέτρων μπορεί να λειτουργήσει ψυχολογικά σαν παρότρυνση. Οι φανατισμοί μπορεί στο τέλος να βρεθούν σε πολιτική καραντίνα.