Αν –χτύπα ξύλο– σε έναν μήνα ξεσπάσει πυρκαγιά στο υπόλοιπο, άκαυτο, κομμάτι της Αττικής θα είμαστε έτοιμοι να την αντιμετωπίσουμε καλύτερα; Είδατε να έχει καθαρίσει η αυτοδιοίκηση τις ντάνες ξεραμένα κλαδιά από τη Μήδεια; Να τρέχουν ν’ ανοίξουν αντιπυρικές ζώνες και δασικούς δρόμους τα δασαρχεία; Μήπως επέτρεψαν τον καθαρισμό των οικοπέδων από επικίνδυνα πεύκα ή μήπως άρχισαν να αραιώνουν τα δάση, όπου είναι 300 ή 500 πεύκα ανά στρέμμα αντί για 30 που θα ’πρεπε να είναι η μέγιστη πυκνότητα; Μήπως η ΔΕΗ αντικατέστησε κάποιον απ’ τους επικίνδυνους μετασχηματιστές; Μήπως, έστω, βγήκε στη σέντρα κάποιος από αυτούς που συνεχίζουν να πετάνε μπάζα στο δάσος; Ή μήπως έγινε υποχρεωτική η ασφάλιση των κτιρίων, για να μην πληρώνει ο φορολογούμενος τα καμένα σπίτια; Τίποτα από αυτά.
Υπάρχουν προβλήματα που δεν μπορούν να λυθούν και θέματα που δεν μπορούν να ρυθμιστούν άμεσα – θέλουν μελέτη και χρόνο. Υπάρχει όμως και μια κακή συνήθεια, η αμεριμνησία, η ραθυμία σε πολλά που είναι γνωστά και μπορούν να γίνουν «εδώ και τώρα», επειδή αυτό είναι εφικτό.
Βεβαίως υπάρχει κλιματική κρίση εδώ, δεν πρόκειται για κάποιο μελλοντικό ενδεχόμενο, και η αντιμετώπισή της είναι το μείζον θέμα. Σύνθετο θέμα, επιτάσσει επαναστατικές αλλαγές στον τρόπο που παράγουμε και ζούμε σε όλη την γκάμα λειτουργιών, προτεραιοτήτων και, πριν απ’ όλα, αξιών. Δύσκολο θέμα, προϋποθέτει συγκρούσεις με κατεστημένα συμφέροντα που εμποδίζουν την ανάπτυξη νέων αγορών. Συναφές θέμα είναι η προσαρμογή όλων των υποδομών, ώστε να καταστούν ανθεκτικές στα ακραία καιρικά φαινόμενα.
Η Ευρώπη θα μπορούσε να κάνει πολλά. Εχει διατυπωθεί η σκέψη για τη δημιουργία ενός Ταμείου ενίσχυσης της ανθεκτικότητας των ευρωπαϊκών υποδομών, που ούτε νέες είναι ούτε ανθεκτικές στα ακραία καιρικά φαινόμενα. Το Ταμείο θα μπορούσε να δανείζεται από τις διεθνείς αγορές σε ευρώ, αξιοποιώντας την υψηλή αξιοπιστία της Κομισιόν και τη διόλου αμελητέα σε καιρούς μηδενικών επιτοκίων απόδοση των έργων υποδομής, ώστε να χρηματοδοτήσει διευρωπαϊκές υποδομές μεταφορών, επικοινωνιών και ενέργειας.
Πολλά πρέπει να γίνουν (κι ίσως γίνουν…) με ευρωπαϊκή πρωτοβουλία και αλληλεγγύη. Αλλά η κλιματική κρίση και η ανάγκη ευρωπαϊκής δράσης δεν μπορούν να γίνονται άλλοθι ούτε για τις παραλείψεις που χαρακτήριζαν τις δημόσιες πολιτικές επί 10ετίες, παρότι ήταν γνωστοί οι κίνδυνοι και επανειλημμένες οι καταστροφικές πυρκαγιές: 1,5 εκατ. στρέμματα κάηκαν το 1988, 1,6 εκατ. στρέμματα το 2000, περίπου 2,7 εκατ. στρέμματα το 2007. Ούτε μπορούν να γίνονται άλλοθι για την καθ’ ημάς αδράνεια σε όλη τη γραμμή – να αναβάλλονται για μεθαύριο αυτά που θα έπρεπε να είχαν γίνει χθες. Εδώ που τα λέμε, τα μόνα που γίνονται με ταχύτητα είναι οι καταβολές των αποζημιώσεων σε όσους επλήγησαν από τις πυρκαγιές και κάποιες απευθείας αναθέσεις μελετών και έργων για πρόληψη πλημμυρών. Πάλι καλά! – θα πει κανείς. Θυμάμαι, πριν από 31 χρόνια, στις 23 Αυγούστου 1990, στο Ψαροπούλι Ευβοίας, από μια καταιγίδα τα νερά όρμησαν σαν καταρράκτες από τα γυμνά βουνά που είχαν καεί και μέσα σε μια άγρια νύχτα έπνιξαν 8 ανθρώπους. Πρέπει να προλάβουμε ανάλογα φαινόμενα. Και για να γίνει αυτό αποτελεσματικά, χρειάζεται κάτι παραπάνω από τη μέριμνα για το άμεσο πολιτικό κόστος.