Εφόσον κανενός ανθρώπου ο βίος δεν συνοψίζεται, πώς να συνοψιστεί ο βίος ενός Ψηλού που πρόλαβε να ζήσει τρεις και δεκατρείς ζωές σε σχεδόν πλήρη αιώνα; Ζωές πυκνότατες σε κάθε πτυχή: συναισθηματικά, καλλιτεχνικά, αγωνιστικά, πολιτικά, ιδεολογικά. Ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μίκης όσων τον αγαπούν σε χρόνο ενεστώτα, ήταν και θα είναι Ενας, δεν ήταν όμως ένας: πολλαπλός, πολύτροπος, ένα πολυφωνικό τραγούδι μόνος του, μια τεράστια, πηγαία δύναμη, κάποτε ατιθάσευτη και από τον ίδιο. Πρωταγωνιστικά παρών σε όλους τους κρίσιμους αγώνες του τόπου, είδε φίλους του να στέκονται απέναντί του και πολέμιούς του να υποκλίνονται στο ύψος του· οι υποκριτές εξ αυτών απλώς εκμεταλλεύτηκαν το πάθος ενός «εσαεί ΕΑΜίτη» για την προκοπή του τόπου.
«Εσαεί ΕΑΜίτη», πολίτη που έλπιζε ότι στα κορυφαία οι Ελληνες μπορούν να συστρατευτούν, τον χαρακτήριζε προ ετών ο Γιώργος Βότσης σε συνέδριο με θέμα την ποικίλη προσφορά του. Τον ήξερε καλά. Μαζί με τον Χρόνη Μίσσιο, τον Αριστείδη Μανωλάκο και τον Θ. Μπανούση ίδρυσαν στις 30 Απριλίου 1967 την πρώτη αντιστασιακή οργάνωση, το Πατριωτικό Μέτωπο, που θέλησε να δράσει χειραφετημένο από την κηδεμονία της ΕΔΑ. Με τη μετονομασία του σε Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο η βούληση αυτή, αποτυπωμένη και στην εφημερίδα «Νέα Ελλάδα», ακυρώθηκε.
Η προσφορά του Μίκη ανυπολόγιστη, απλώς ανυπολόγιστη. Μας συγκίνησε, μας συνάρπασε, μας ένωσε, μας δίχασε όταν θέλησε να γίνει «ο Μίκης όλων», πράγμα αδύνατο, μας γνώρισε την υψηλή ποίηση με τον πιο όμορφο και καίριο τρόπο: του λαϊκού τραγουδιού. Ρίτσος, Ελύτης, Βάρναλης, Αναγνωστάκης, Σεφέρης, Σικελιανός, Λειβαδίτης, Κατσαρός, Χριστοδούλου, Ελευθερίου τραγουδήθηκαν από χιλιάδες παθιασμένα, εναρμονισμένα στόματα. Δεν ήταν μόνος του ο Μίκης σ’ αυτή τη δική μας πολιτιστική επανάσταση, ήταν όμως ηγήτορας.
Γνωρίζοντας πως η πολιτική του διαδρομή τάραξε πολλούς, ο Μίκης δοκίμασε να συνοψίσει ο ίδιος τον βίο του στην προ έτους επιστολή του προς τον γ.γ. του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα: «Τώρα στο τέλος της ζωής μου, την ώρα των απολογισμών, σβήνουν απ’ το μυαλό μου οι λεπτομέρειες και μένουν τα “Μεγάλα Μεγέθη”. Ετσι βλέπω ότι τα πιο κρίσιμα, τα δυνατά και τα ώριμα χρόνια μου τα πέρασα κάτω από τη σημαία του ΚΚΕ. Για τον λόγο αυτό θέλω να αφήσω αυτόν τον κόσμο σαν κομμουνιστής». Κι ας ήξερε ότι το 1974 δεν εξελέγη βουλευτής της Ενωμένης Αριστεράς επειδή το ΚΚΕ σταυροδότησε έναν «δικό του». Το μέγεθός του το απορρόφησε η μικρότητα.