Η Γερμανία δεν μοιάζει με την Ελλάδα. Αλλά στην προεκλογική Γερμανία μπορεί κανείς να εντοπίσει σημεία οικείας πολιτικής ψυχολογίας. Η «μητερούλα» φεύγει και το εκλογικό σώμα φαίνεται να πορεύεται προς την κάλπη αναζητώντας αυτόν που θα καλύψει το έλλειμμά της: αναζητεί ασφάλεια. Αυτό που λέμε και κανονικότητα.
Παραδόξως, αλλά όχι ανεξήγητα, αυτός που καταφέρνει να ενσαρκώνει το αίτημα της συνέχειας και της ασφάλειας, δεν είναι ο υποψήφιος του κόμματος της Μέρκελ, αλλά ο Σοσιαλδημοκράτης υπουργός Οικονομικών της.
Υστερα από δεκαέξι χρόνια κεντρώας διακυβέρνησης, κατά τα οποία η καγκελάριος υπερέβη πολλές φορές τα ιδεολογικά στεγανά για να κάνει το «σωστό», έχει διαπαιδαγωγηθεί μια κοινωνική πλειοψηφία με σχετική κομματική αχρωματοψία.
Δεν είναι δύσκολο να βρει κανείς ποιος ενσαρκώνει στην ελληνική πολιτική σκηνή το αντίστοιχο αίτημα για ασφάλεια. Περισσότερο και από τις ιδεολογικές τους διαφορές, οι δύο βασικοί ανταγωνιστές διαφέρουν κυρίως σε αυτό: Ο ένας υπόσχεται –και προσπαθεί να παράσχει– την αίσθηση μιας οικονομικής και θεσμικής ρουτίνας· ενώ ο άλλος, τέκνο της κρίσης, δίνει διαρκώς την εντύπωση ότι περιμένει τη μήτρα της επόμενης κρίσης, για να αναγεννηθεί.
Το σχήμα αυτό δεν έχει αλλάξει από τις εκλογές, ούτε φαίνεται στον ορίζοντα κάτι που μπορεί να το αλλάξει μέχρι τις επόμενες. Είναι όμως ένα σχήμα απλουστευτικό. Οχι γιατί δεν συνοψίζει σωστά τις συντηρητικές διαθέσεις της πλειοψηφίας. Αλλά γιατί παρασιωπά ότι η κανονικότητα –η παλιά, ευημερούσα ηρεμία– δεν είναι πια εφικτή. Οι δυνάμεις του Κέντρου μπορεί να την υπόσχονται την ουτοπία του «κανονικού» παρελθόντος, αλλά δεν μπορούν να την εκπληρώσουν. Δεν μπορείς, ας πούμε, να υπόσχεσαι εργασιακή ασφάλεια, όταν οι μισές από τις σημερινές δουλειές σε δέκα χρόνια δεν θα υπάρχουν. Οπότε; Τι λέμε; Και τι κάνουμε;
Το παράδειγμα του μερκελικού πραγματισμού είναι κι εδώ διαφωτιστικό: Με το συντηρητικό της προφίλ της Σουαβής νοικοκυράς, η απερχόμενη καγκελάριος «αγόραζε» πολιτικό κεφάλαιο προκειμένου να προωθεί αλλαγές που σόκαραν την εκλογική της βάση. Η διαλεκτική αυτή –του ριζοσπαστισμού που εμφανίζεται ως συντηρητισμός– μεταφράζεται εύκολα στα ελληνικά πράγματα.
Για να φτιάξεις ένα σύστημα επικουρικής ασφάλισης που θα είναι στοιχειωδώς ανταποδοτικό για τους νέους, πρέπει να εξακολουθείς να δίνεις αναδρομικά στην κρίσιμη εκλογική μάζα των ήδη συνταξιούχων.
Για να προωθήσεις την ενεργειακή μετάβαση, πρέπει να εξασφαλίσεις ότι δεν θα βαρύνει σαν χαράτσι στα τιμολόγια του ρεύματος.
Για να αλλάξεις τον πανεπιστημιακό χάρτη, σπάζοντας τα στερεότυπα «προκοπής» της ελληνικής οικογένειας, πρέπει να καθυστερήσεις άλλες, δικαιωματικές πρωτοβουλίες που θα δοκιμάσουν τις αξίες της.
Για να μπορείς να κυβερνήσεις προοδευτικός, πρέπει να φαίνεσαι περισσότερο συντηρητικός απ’ ό,τι είσαι.
Βαθμολογία 10
Στην ενόργανη γυμναστική υπάρχει το σάλτο «Τσουκαχάρα» και το άλμα «Μελισσανίδης». Στις εξέδρες επισήμων οφείλει πλέον να καθιερωθεί το μπάσιμο «Πατούλης».
Ξόδι
Εξω από τη Μητρόπολη, την ώρα που η επικήδεια βιογράφηση του Γραμματέα έφτανε στον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας, ακουγόταν το σύνθημα «φονιάδες των λαών Αμερικάνοι». Το άκουγες και συνειδητοποιούσες πόσο έχει αραιώσει τα τελευταία χρόνια ο αντιαμερικανισμός. Από τις δύο δεκαετίες που μεσολάβησαν μετά την 11η Σεπτεμβρίου, τη δεύτερη την περάσαμε μισώντας άλλη υπερδύναμη – πιο κοντινή μας· ηπειρωτική.
Ο αντιαμερικανισμός δεν ήταν ούτε η μόνη ούτε η πιο μελανή από τις σκιές του εικοστού αιώνα που αφυπνίστηκαν με μοχλό τον Μίκη. Εκείνοι που προέβαλαν ως νόμιμοι κληρονόμοι του, προτού καν δώσουν στους εαυτούς τους τον χρόνο να αποδεχθούν νηφάλια και σιωπηρά την κληρονομιά του, τον είχαν κιόλας καταπατήσει. Τον είχαν μεταχειριστεί σαν βατήρα για να ξαναβουτήξουν στα Δεκεμβριανά, στην Αποστασία, στο Αντιμνημόνιο.
Ευτυχώς που ο εκλιπών είχε επιλέξει ως τελικό του προορισμό την Κρήτη. Ευτυχώς, γιατί, αν ο επίλογος δεν γραφόταν με το ξόδι στον Γαλατά, θα είχαν επικρατήσει οι νεκροκάπηλοι. Εκείνοι που δεν ήθελαν να θάψουν τον «Μύθο» τους. Ηθελαν μόνο να στήσουν γύρω του ένα χορό βρικολάκων.