Περίτεχνες ισορροπίες

Σαφώς η Αρχιεπισκοπή Αμερικής δεν αποτελεί βραχίονα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Μετά βεβαιότητος, όμως, αποτελεί έναν από τους αγωγούς, τον κυριότερο ίσως, που συνδέουν την ομογένεια με τη μητέρα-πατρίδα. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο εκάστοτε Αρχιεπίσκοπος Αμερικής αποφασίζει πώς θα κινηθεί. Ετσι, το πρόβλημα, που μετατράπηκε σε κρίση, δεν ήταν η θεσμική θέση της Αρχιεπισκοπής, με τα συνδηλούμενά της, που είναι δεδομένη, αλλά η πολιτική διάσταση των πράξεών της. Δεν κατηγορήθηκε ο Αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος γιατί παρέστη στα εγκαίνια του τουρκικού ουρανοξύστη στη Νέα Υόρκη, αλλά γιατί αντάλλαξε χειραψία με τον συγκεκριμένο Τουρκοκύπριο ηγέτη. Υποθέτω πως αν στη θέση του Τατάρ ήταν ο Ακιντζί δεν θα εγείρονταν αυτές οι ενστάσεις, τόσο από την ελληνοκυπριακή όσο και από την ελληνική κυβέρνηση. Το πρόβλημα ήταν πολιτικό και επικεντρωμένο σε συγκεκριμένο πρόσωπο. Συνεπώς, οι υποστηρικτές του Ελπιδοφόρου και οι επικριτές του κινούνται σε διαφορετικό μήκος κύματος. Στο θεσμικό οι πρώτοι, στο καθαρά πολιτικό οι δεύτεροι. 

Είναι γεγονός πως σε παρόμοια θέση βρέθηκαν και οι προκάτοχοι του αρχιεπισκοπικού θρόνου Αμερικής. Ιδιαιτέρως ο Ιάκωβος, μια χαρισματική προσωπικότητα, με κύρος και διασυνδέσεις με τους αρμούς του πολιτικού κατεστημένου των ΗΠΑ, συνέβαλε τα μέγιστα στην προώθηση των ελληνικών και των ελληνοκυπριακών θέσεων στα ταραγμένα χρόνια της δεκαετίας του ’70, στα χρόνια της εισβολής του «Αττίλα». Αυτόν τον πνευματικό αλλά και πολιτικό ηγέτη της ομογένειας, τότε, σύσσωμη η ελληνική Αριστερά και οι «προοδευτικοί» δημοσιογράφοι αποκαλούσαν χλευαστικά  CIAκωβο. Φαίνεται πως πρέπει να περάσουν πολλά χρόνια για να επαναξιολογηθούν πρόσωπα που σε πρώτο χρόνο αδικήθηκαν.

Ο Αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος δεν τήρησε τις ισορροπίες μεταξύ του θεσμικού ρόλου του και του ρόλου του ως πνευματικού ηγέτη της ομογένειας· ως του συνδετικού κρίκου που την ενώνει με την Ελλάδα. Υπερτόνισε τη θεσμική διάσταση του ρόλου και γι’ αυτό υφίσταται κριτική. Τις εντυπώσεις και τα σχόλια τα προκαλούν, όμως, οι πολιτικές συμπεριφορές, γιατί βεβαίως πολλές φορές οδηγούν σε σωστά ή λάθος πολιτικά συμπεράσματα. Ετσι η χειραψία του Αρχιεπισκόπου Ελπιδοφόρου με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη, υποστηρικτή των δύο χωριστών κρατών, ερμηνεύθηκε ως επιδοκιμασία αυτής της θέσης. Αναμφίβολα η θέση του Αρχιεπισκόπου Αμερικής απαιτεί προσεκτικούς χειρισμούς, ώστε να μη διαταράσσονται οι ισορροπίες που εξ αντικειμένου απαιτεί αυτή η θέση.