Πολλές διαφορετικές ειδήσεις στάθηκαν η αφορμή για τις παρακάτω σκέψεις. Κατ’ αρχάς όπως κάθε χρόνο αυτές οι φαιδρές λίστες, των πιο επιδραστικών/επιτυχημένων/πλουσίων. Νόμιζα ότι η μετά την πανδημία εποχή μετατόπισε τα ενδιαφέροντα. Εμπλεος έμπνευσης και σοφίας ο Τύπος θα συμβάδιζε, εκπλήσσοντάς μας και καταρτίζοντας λίστες ουσίας. Μια τέτοια θα ήταν η λίστα των 100 πιο ικανοποιημένων από τη ζωή τους. Φέτος θα τη γεμίζαμε σκέφτηκα, όταν διάβασα την επόμενη είδηση. «Η μεγάλη παραίτηση». Ετσι την έχουν βαφτίσει οι οικονομολόγοι. Ο κόσμος παραιτείται μαζικά. Οι λόγοι ποικίλλουν. Πρώτοι αναχώρησαν οι εργαζόμενοι από τους κλάδους εστίασης και φιλοξενίας, με τις χαμηλές αποδοχές να μην ισοφαρίζουν τα θετικά σε μια ούτως ή άλλως επισφαλή ενασχόληση. Οι μεσήλικες τους τελευταίους 18 μήνες αναδιαμόρφωσαν την οπτική τους. Πάρθηκαν αποφάσεις για αλλαγή πλεύσης. Καινούργιες καριέρες, νέοι τόποι διαμονής, άλλες προτεραιότητες. Το ένα τρίτο των νέων (18-24) δεν επιθυμεί καν να λάβει μέρος στην κούρσα της καριέρας πλήρους απασχόλησης. Ιδανικά προτιμούν ωράριο 10 π.μ. – 4 μ.μ., Δευτέρα με Πέμπτη, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει λιγότερα χρήματα. Τέλος, στην Αγγλία τέθηκε επισήμως σε εφαρμογή η επιλογή της κατ’ οίκον εργασίας από την πρώτη μέρα της πρόσληψης. Ενα νέο που χαροποίησε τις γυναίκες που θέλουν να διασφαλίσουν εργασία και ταυτόχρονα να φέρουν εις πέρας τα οικογενειακά καθήκοντα.
Οι νεότεροι αξιολογούν αλλιώς τον χρόνο, οι μεγαλύτεροι επαναξιολογούν τη ζωή. Ολοι σαν να αντιλήφθηκαν την ευθραυστότητα και τη συντομία της. Φαίνεται ότι η τάση είναι: άμεση πρόσβαση στους στόχους που μας ικανοποιούν. Να τεθεί σε λειτουργία ό,τι ονειρευτήκαμε και δεν πραγματοποιήθηκε. Ακόμα και με τίμημα την παραμέριση υψηλών φιλοδοξιών και ενός σταθερού μισθού. Να πάψει το μυαλό μας να βρίσκεται μόνιμα στο μέλλον και το σήμερα να είναι μια λίστα προς διεκπεραίωση. Ο χρόνος δεν αποθηκεύεται και οι υποχρεώσεις της καθημερινότητας απλώς θα υπάρχουν, στοιβαγμένες η μια πάνω από την άλλη εκτοπίζοντας, μέρα με τη μέρα, τις επιδιώξεις μας. Η παραγωγικότητα είναι ένας παλιός εθισμός που γεννάει παραγωγικότητα. Αυτό το έχω αντιληφθεί ακόμα κι εγώ, η λιγότερο αποδοτική. Οσες φορές έχω αποφασίσει να καταπιαστώ με το inbox και να απαντήσω επιμελώς σε όλα τα εισερχόμενα, βρίσκομαι μετά από λίγο με τον ίδιο ακριβώς αριθμό αναπάντητων e-mails. Αυτό γίνεται διότι η δράση φέρνει αντίδραση. Η κάθε αποστολή φέρνει και μια απάντηση. Και πάλι απ’ την αρχή.
Τίποτα δεν μας ανήκει εκτός από τον χρόνο. Ολοι το γνωρίζουμε και όλοι αδιαφορούμε. Συμπεριφερόμαστε στον χρόνο με την ύψιστη περιφρόνηση. Ακόμα και για τους τυχερούς που θα ζήσουν μέχρι τα 90, το περιθώριο είναι συγκεκριμένο. Αντιστοιχεί σε 4.680 εβδομάδες. Τι είναι 4.680 Παρασκευές και άλλα τόσα Σαββατόβραδα; Ο χρόνος μένει, εμείς θα φύγουμε. Αρνούμενοι να αντιληφθούμε ότι η ζωή με όλα της τα ελαττώματα, τα τρωτά σημεία και τη βραχύτητά της ρέει στη δική της κατεύθυνση με τη δική της ταχύτητα και ο έλεγχος που ασκούμε πάνω της είναι ελάχιστος.
Δεν θέλω να σας αγχώσω. Ούτε πρόκειται για ένα κείμενο αυτοβοήθειας για τη διαχείριση του χρόνου. Δεν θα μπορούσα να σας το προσφέρω άλλωστε. Ειδικεύομαι στο να χάνω χρόνο. Θα μπορούσα να σας μάθω πώς να κάθεστε ακίνητοι σε ένα παγκάκι επί δύο ώρες κοιτώντας απλώς τριγύρω. Αν αξίζει κάτι, ας πάρει όσο χρόνο χρειάζεται. Αν και δεν αξίζει πάντα. Να τι βλέπω καθισμένη στο παγκάκι: δεκάδες μεσήλικες άντρες και γυναίκες να τρέχουν. Είτε σαν να θέλουν να ξεφύγουν, είτε σαν να απειλείται η ζωή τους. Με γερές, σβέλτες, καταπονημένες πατημασιές δρασκελίζουν το χώμα είτε για να μουδιάσουν τη σκέψη, είτε για να αναμασήσουν τις σκέψεις τους. Donnez-moi un break, όπως είπε και ο Μπόρις στους φίλους Γάλλους, επιτρέψτε μου εδώ να πω γι’ αυτό το ennui. Αυτή η ενόχληση της έλλειψης ενθουσιασμού της μέσης ηλικίας δεν θα εξαφανιστεί δυστυχώς ούτε με την αλλαγή καριέρας, ούτε δραπετεύοντας οικογενειακώς στο πράσινο της εξοχής.
Οσο για την ευελιξία ωραρίου είναι σε πολλές περιπτώσεις πλεονέκτημα, αλλά μπορεί να είναι και παγίδα. Ηττημένες είναι οι γυναίκες. Ενα ανελαστικό πρόγραμμα γραφείου συχνά βοηθάει τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά. Οταν εργάζεσαι από το σπίτι με μικρά παιδιά τριγύρω, το διάλειμμα δαπανάται στο άδειασμα του πλυντηρίου. Αποφασίζεις κατά τη διάρκεια της ημέρας ξανά και ξανά για τα θελήματα και τις δουλειές του σπιτιού που πρέπει να διεκπεραιωθούν τις επόμενες ώρες. Επέρχεται η κόπωση της απόφασης, η υπονόμευση της δύναμης της θέλησης και η απόσπαση. Στις γυναίκες θα λείπει πάντα ο χρόνος και κυρίως ένα κεφάλι εκκενωμένο από έγνοιες. Ουδείς μας γνωστοποίησε, ούτε καν υπονόησε ότι για να τα έχουμε όλα πρέπει να τα κάνουμε όλα.
Κατέληξα ότι για τα σημαντικά –φιλίες, σχέσεις, επαφή με τα παιδιά– χρειάζεται το ωράριο να συμπίπτει με το δικό τους. Ο χρόνος είναι με το μέρος μου εάν τον χρησιμοποιώ σωστά, που σημαίνει ότι έχω λιγότερο έλεγχο στον δικό μου.
* Η κ. Ελεάννα Βλαστού είναι συγγραφέας και ζει στο Λονδίνο.