Στις 26 Σεπτεμβρίου 1944 υπογράφηκε στην ιταλική πόλη Καζέρτα η ομώνυμη συμφωνία μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης, της Μ. Βρετανίας και των ανταρτικών δυνάμεων που δρούσαν στην Ελλάδα. Πρωταγωνιστές ήταν οι Γεώργιος Παπανδρέου, Γ. Ζέβγος, Α. Σβώλος, Θεμιστοκλής Τσάτσος, Ναπολέων Ζέρβας και Στ. Σαράφης. Οι δύο τελευταίοι εκπροσωπούσαν τον ΕΔΕΣ και τον ΕΛΑΣ, αντίστοιχα. Από βρετανικής πλευράς παρίσταντο πρωταγωνιστικά ο Μακ Μίλαν, ο αρχιστράτηγος σερ Χ.Μ. Ουίλσον και ο Ρ. Σκόμπι. Η σύσκεψη ξεκίνησε στις 23 Σεπτεμβρίου 1944 και στις 26 του μηνός υπογράφηκε αυτή η σημαντική συμφωνία. Με βάση αυτήν, οι ανταρτικές δυνάμεις υπαγόταν στις διαταγές της κυβερνήσεως Εθνικής Ενότητας, η οποία με τη σειρά της τις έθεσε υπό τις διαταγές του στρατηγού Ρόναλντ Σκόμπι. Στις ανταρτικές δυνάμεις απαγορεύθηκε η είσοδος σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, ενώ τα Τάγματα Ασφαλείας θεωρήθηκαν εχθρικοί σχηματισμοί και θα αντιμετωπίζονταν ως δωσίλογοι αν δεν παραδίδονταν σύμφωνα με τις διαταγές του Ρ. Σκόμπι. Αν εξαιρέσουμε την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τον ΕΛΑΣ, κατά τα άλλα η συμφωνία της Καζέρτας τηρήθηκε στις γενικές γραμμές της.
Το ερώτημα είναι γιατί το πανίσχυρο τότε ΚΚΕ δεν κατέλαβε αμέσως την εξουσία και αναγκάστηκε να το αποτολμήσει με τη Δεκεμβριανή ανταρσία. Το κυρίαρχο ζήτημα για τον Στάλιν ήταν η διατήρηση της αντιφασιστικής συμμαχίας και η αποφυγή τριβών με τους Αμερικανοβρετανούς. Ο εφιάλτης του ήταν μήπως αυτοί συνάψουν ξεχωριστά ειρήνη με τον Χίτλερ, κάτι που θα άλλαζε τους συσχετισμούς δυνάμεων. Τον Σεπτέμβριο του 1944 ήταν φανερό πως η ναζιστική Γερμανία θα ηττάτο, αλλά ουδείς γνώριζε πότε και πόσο μεγάλες θα ήταν οι θυσίες των συμμάχων. Κάτω από αυτή τη μεγάλη εικόνα, το ΚΚΕ ήταν υποχρεωμένο να ακολουθήσει μια εθνικοενωτική γραμμή. Αλλωστε οι σύμμαχοί του στο ΕΑΜ είχαν καταστήσει σαφές πως μονομερείς ενέργειες του ΕΛΑΣ θα έθεταν τέλος στην Εαμική συμμαχία. Συνεπώς η υπογραφή της συμφωνίας της Καζέρτας ήταν μονόδρομος για την ηγετική τριανδρία του ΚΚΕ (Ιωαννίδης, Σιάντος, Ζέβγος), η οποία όμως τελικά δεν άντεξε τις συνέπειες της εφαρμογής της.