Στο συνέδριο για τις ελληνοβρετανικές εμπορικές σχέσεις, που έγινε στο Pembroke College της Οξφόρδης στις 24-25 Σεπτεμβρίου, ακούστηκαν πολλά ενδιαφέροντα από εξέχοντες Βρετανούς, όπως ο Peter Mandelson, πρώην υπουργός του Εργατικού Κόμματος και επίτροπος Εμπορίου στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Ελαβαν επίσης μέρος από το κοινό ο νέος πρέσβης στην Αθήνα Mathew Lodge, ο επικεφαλής του «Ελληνικού Παρατηρητηρίου» στο LSE, Kevin Fetherston, ο πρώην υπουργός Denis MacShane και πολλοί επώνυμοι Ελληνες.
Ουδείς γνώριζε ωστόσο ότι στο Pembroke σταδιοδρόμησε μία φυσιογνωμία της Ορθόδοξης θεολογίας, ο Βρετανός πατέρας Κάλλιστος, κατά κόσμον Timothy Ware. Γνώρισα τον ιδιαίτερο αυτόν άνθρωπο ως φοιτητής στην Οξφόρδη πριν από μισό αιώνα. Είχε τότε μια ιδιαίτερη προσηλυτιστική δράση ώστε η εκκλησία για τους Ορθοδόξους της περιοχής να είναι γεμάτη τις Κυριακές από μη Ελληνες. Ιερουργούσε ο Ware με έναν Ρώσο ιερέα και είχε η σκέψη του απήχηση σε χριστιανούς και μη.
Δυστυχώς μάθαμε στα Θρησκευτικά τα λιγότερο καταληπτά στοιχεία των Ευαγγελίων: Τα θαύματα και τις αναφορές στο υπερφυσικό. Ο πατέρας Κάλλιστος ήταν ιδανικός δάσκαλος της σημασίας της θρησκείας στην καθημερινότητα.
Στο εξαιρετικό δοκίμιό του «Μεγάλη Τεσσαρακοστή και καταναλωτική κοινωνία» (στο «Ζωντανή Ορθοδοξία στον σύγχρονο κόσμο», επιμέλεια: Andrew Walker, Κώστας Καρράς, εκδ. Εστία) μας αποσαφηνίζει τη σημασία των εορτών. Η Σαρακοστή που συμπίπτει με το ανοιξιάτικο ξύπνημα της φύσης, είναι και η εποχή της αγάπης κάθε μορφής, της συμφιλίωσης και των αλλαγών που συντελούνται μέσα στον άνθρωπο. Σχετίζεται ακόμα η Σαρακοστή, κατά τον Κάλλιστο, με την ελευθερία επιλογής που διαθέτει κάθε άνθρωπος. «Η ελευθερία δεν είναι μόνο δώρο, είναι και καθήκον. Είναι ακόμα ασκητικό κατόρθωμα και βαρύ φορτίο».
Η αλλαγή που επιλέγει ο καθένας για τον εαυτό του αλλά και για τις σχέσεις του με τους άλλους, συμβολίζεται και από τη βάπτιση, τον πνιγμό και μετά την Ανάσταση. Αν και πραγματοποιείται η βάπτιση σε βρεφική ηλικία, είναι μία τραυματική συνήθως ανάμνηση που προοιωνίζεται το μέλλον, σαν στιγμή μεταμόρφωσης.
Για τη σχέση του ανθρώπου με τα ανθρώπινα αλλά και το φυσικό περιβάλλον γενικότερα, ο Κάλλιστος λέει: «Στο κοσμικό επίπεδο έχουμε κατά τραγικό τρόπο αποδυναμώσει τους δεσμούς με το υλικό περιβάλλον. Καθώς αλλοτριώνουμε τις σχέσεις με τους άλλους, καταστρέφουμε τα δάση και δημιουργούμε τρύπες στο στρώμα του όζοντος, καλά θα κάνουμε να θυμηθούμε τα λόγια από το μεγάλο ευχολόγιο: Η γη αγλώσσως βοά στενάζουσα. Τι με κακοίς μιαίνεται πολλοίς πάντες άνθρωποι».
Ο Timothy Ware ήταν ήδη απόφοιτος της Οξφόρδης όταν το 1966 έγινε ιερέας της Ορθόδοξης εκκλησίας. Από το 1970 ανήκε στο διδακτικό προσωπικό του Pembroke. Εγραψε πολλά και σπουδαία έργα όπως, «A Study of the Greek Church under Turkish Rule», «The Orthodox Way and The Orthodox Church» (επανέκδοση 1987). Ακόμα και όσοι δεν είναι πιστοί της εκκλησίας, θα αναγνωρίσουν τη μεγάλη πνευματική ακτινοβολία του πατέρα Κάλλιστου.
* Ο κ. Θάνος Μ. Βερέμης είναι ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Ιστορίας του ΕΚΠΑ.