Οι φαύλοι κύκλοι τέμνονται, μπλέκονται

Οι φαύλοι κύκλοι τέμνονται, μπλέκονται

3' 32" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ο κόσμος μπαίνει σε έναν κυκεώνα βίαιων ανατροπών. Στην αναζήτηση νέας ισορροπίας, κάποιες αντιδράσεις επιδεινώνουν την κατάσταση ενώ άλλες δείχνουν ότι αρκετοί άνθρωποι και κυβερνήσεις συνειδητοποιούν το μέγεθος των προβλημάτων και προσπαθούν να τα αντιμετωπίσουν. Το ερώτημα είναι εάν θα επιτευχθεί νέα ισορροπία πριν η ανθρωπότητα βρεθεί σε έναν απρόβλεπτο νέο κόσμο. Ο κίνδυνος είναι μεγάλoς, καθώς όλες οι σταθερές κλονίζονται, από το κλίμα έως την παγκόσμια οικονομία και τις διεθνείς σχέσεις. Πολλά συστήματα ωθήθηκαν πέρα από τα όριά τους ταυτοχρόνως, και τώρα πρέπει να επιλέξουμε εάν θα επιχειρήσουμε να μειώσουμε τη ζημιά (με επώδυνα μέτρα) ή αν θα περιμένουμε από άλλους να σώσουν την κατάσταση ενώ εμείς αναζητούμε «υπεύθυνους» για τα προβλήματά μας. Τα πράγματα περιπλέκονται από την αλληλοεξάρτηση όλων των ανθρώπων και από το γεγονός ότι κάθε νέο πρόβλημα επηρεάζει αρνητικά τα άλλα: κάποιο μέτρο μπορεί να είναι απαραίτητο σε έναν τομέα, αλλά να επιδεινώνει την κατάσταση σε άλλον.

Σαφές παράδειγμα είναι η αύξηση του κόστους της ενέργειας. Συμβάλλει στην καταπολέμηση των ρύπων που επιδεινώνουν την κλιματική κρίση αλλά πιθανότατα θα οδηγήσει σε κοινωνική αναταραχή, καθώς οι πολίτες δεν αντέχουν πρόσθετα οικονομικά βάρη. Ετσι, η αναμφισβήτητη ανάγκη να επέλθει ισορροπία στο κλίμα αποδιοργανώνει βιομηχανίες, κυβερνήσεις και πολίτες. Αποτέλεσμα είναι να αυξάνεται ο κίνδυνος πολιτικών ταραχών που ίσως επιβραδύνουν την εφαρμογή μέτρων για το κλίμα, για το χρέος, και άλλα προβλήματα. Επιπλέον, η κλιμακούμενη κρίση στην παγκόσμια αλυσίδα παραγωγής μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερο πληθωρισμό σε πολλές οικονομίες (πράγμα που ήδη άρχισε), επιδεινώνοντας το μεγάλο δημόσιο και ιδιωτικό χρέος, πιέζοντας εισοδήματα προς τα κάτω, προκαλώντας νέα προβλήματα για κυβερνήσεις που θα διστάζουν να δυσαρεστήσουν τους ψηφοφόρους τους με «αντιλαϊκά» μέτρα, οδηγώντας σε προστατευτικά μέτρα που, με τη σειρά τους, θα προκαλέσουν νέα προβλήματα. Ο φόβος αυτός επιδεινώνεται λόγω παλαιότερης αιτίας. Η αχαλίνωτη παγκοσμιοποίηση της οικονομίας οδήγησε στην ταχύτατη ανάπτυξη πολλών φτωχών περιοχών της Γης, φέρνοντας μεγαλύτερη ισορροπία μεταξύ πλούσιων και φτωχών χωρών, προκαλώντας, όμως, προβλήματα σε ανεπτυγμένες οικονομίες, όπου για πρώτη φορά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο πολλοί έχασαν εισοδήματα και την αίσθηση ασφάλειας στην οποία είχαν συνηθίσει. Σε τέτοιες συνθήκες ευδοκιμούν λαοπλάνοι που υπόσχονται εύκολες λύσεις και καταγγέλλουν άλλους – τις «ελίτ», τους μετανάστες, τα μέσα ενημέρωσης και όποιον δεν τους αρέσει. Η πανδημία είναι ο καταλύτης αμέτρητων νέων δεινών, καθώς, πέρα από το δυσβάσταχτο κόστος σε ζωές και στη δημόσια υγεία, ανέτρεψε τα δεδομένα στην εργασία και στις αλυσίδες παραγωγής, τα αποτελέσματα των οποίων άρχισαν να φαίνονται αυτές τις ημέρες με ελλείψεις προϊόντων και αυξημένες τιμές. Παρότι η πανδημία ανέδειξε τη δύναμη της επιστήμης, καθώς δημιουργήθηκαν ισχυρά εμβόλια μέσα σε ελάχιστο χρόνο, η αισιοδοξία περιορίζεται από την ανισότητα στη διανομή των εμβολίων: οι φτωχότερες χώρες έχουν λάβει ελάχιστα εμβόλια, ενώ σε πλούσιες, πολλοί πολίτες είναι καχύποπτοι, αρνούμενοι να εμβολιαστούν. Και τα δύο προβλήματα αυξάνουν τον κίνδυνο ο κορωνοϊός να συνεχίσει να μεταλλάσσεται και να απειλεί την ανθρωπότητα. Η καχυποψία των «αντιεμβολιαστών» φαίνεται να πηγάζει από τον ίδιο θυμό που τρέφει τον λαϊκισμό και που τρέφεται απ’ αυτόν. Οι φαύλοι κύκλοι τέμνονται, μπλέκοντας το ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα με το άλλο. Τα οικονομικά προβλήματα των πολιτών πιέζουν τις κυβερνήσεις να αναλάβουν περισσότερα χρέη ενώ την ίδια ώρα ενισχύουν πολιτικές δυνάμεις που εμποδίζουν τη διαχείριση αυτών και άλλων προβλημάτων. Αυτό οδηγεί σε ακόμη μεγαλύτερη πολιτική ένταση, περισσότερα οικονομικά προβλήματα και περαιτέρω δυσκολία στη διαχείριση της κλιματικής κρίσης και της πανδημίας. Πολλά από τα προβλήματα σήμερα απορρέουν από την αδιαφορία και την απληστία πολλών χρόνων, αλλά και από τη φυσική ροή των πραγμάτων. Φυσικό ήταν, π.χ., ότι ο γίγαντας της Ασίας κάποια στιγμή θα απειλούσε την κυριαρχία των ΗΠΑ. Το ερώτημα ήταν εάν η άνοδος της Κίνας θα προκαλούσε σπασμωδικές αντιδράσεις που θα αποδιοργάνωναν το διεθνές σύστημα ή θα έδειχναν την ανάγκη για συναινετική διαχείριση των εξελίξεων. Δεν είναι απαραίτητο να προτιμήσει κανείς την πρώτη επιλογή.

Στην Ευρώπη σήμερα φαίνεται ότι ίσως οι ακραίες φωνές εξαντλούνται, ότι υπάρχει διάθεση για λύσεις. Τουλάχιστον αυτό δείχνουν οι αρχηγοί των γερμανικών κομμάτων και ο Γάλλος πρόεδρος – με διαφορετικό τρόπο ο καθένας, αλλά με κοινή διάθεση να ενισχυθεί η Ευρώπη. Ελπιδοφόρο είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει το μέγεθος για να ενθαρρύνει ανατρεπτικές τεχνολογικές λύσεις, να διαμορφώσει ισχυρό ρυθμιστικό πλαίσιο και μια κοινή εξωτερική πολιτική, ώστε να προστατεύει τους πολίτες της και να αποτελεί φάρο μέσα στην ταραγμένη εποχή. Αρκεί να προλάβει.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή