Αίσθηση προκάλεσαν, μαζί με ένα είδος ηθικής ανησυχίας, οι αποκαλύψεις για τις αθέμιτες πρακτικές του Facebook και το μέγεθος της εξάρτησης του μισού πλανήτη από τα κοινωνικά δίκτυα. Εσωτερική αναταραχή που όμως δεν άλλαξε εγκατεστημένες συνήθειες. Το «μαύρο» στις πλατφόρμες του Ζούκερμπεργκ και όσα περιέγραψε η Φράνσις Χόγκεν, το «βαθύ λαρύγγι»του Facebook, στα ΜΜΕ και σε επιτροπή του Κογκρέσου αναφορικά με τους επικίνδυνους για τη Δημοκρατία αλγορίθμους του Ζούκερμπεργκ, που προκαλούν εθισμό στους χρήστες, κεντρίζουν τα μίση, αυξάνουν την πόλωση και την παραπληροφόρηση, απέσπασαν μόνο λίγες υποσχέσεις περί επιβολής ρυθμιστικού πλαισίου στον κολοσσό του Διαδικτύου. Μερικές ώρες αργότερα, όλα τα αντίγραφα του άυλου κόσμου των ανορθόδοξων ιδεών και των τοξικών συναισθημάτων πολλαπλασιάζονταν και πάλι ανεξέλεγκτα.
Γιατί τα κοινωνικά μέσα έχουν ριζώσει τόσο βαθιά στη ζωή μας; Διότι προσφέρουν τους θαλάμους αντήχησης, όπου ο καθείς ακούει όσα επιθυμεί από τους ομοϊδεάτες του και νιώθει ασφαλής, αλλά και πλήθος συγκινήσεις. Μας δίνουν το μεγάφωνο για να ακουστούμε, ενίοτε πάνω από τους άλλους. Ανοίγουν αυλαία στον κόσμο, μέσα από δισεκατομμύρια κάμερες χρηστών, και στην ιδιωτική ζωή των άλλων. Παρέχουν το αίσθημα εξουσίας του γνώστη: ακόμη και ένας έφηβος σήμερα μπορεί να συγκεντρώσει πληροφορίες για κάποιον, που άλλοτε μόνο οι μυστικές υπηρεσίες των χωρών κατείχαν.
Αυτή η δυνατότητα πρόσβασης των χρηστών στην αύρα της καθημερινής ζωής των άλλων αποτελεί, μαζί με τη δυνατότητα της δημοσιοποίησης της δικής τους ζωής, τον έναν πόλο της δύναμης των κοινωνικών μέσων. Οπου όλοι είμαστε διάσημοι (έρευνα έδειξε ότι η φήμη είναι ο πρωταρχικός στόχος των χρηστών κάτω των 25 ετών). Είμαστε μαζί αστέρες και οπαδοί. Ποτέ άλλοτε στην Ιστορία τόσο πολλοί άνθρωποι δεν κατόπτευαν τόσους άλλους και την ίδια στιγμή δεν ήταν υπό το βλέμμα τους. Η δυνατότητα αλίευσης πολύτιμων πληροφοριών και ιδεών, που αναβαθμίζουν τη ζωή και το πνεύμα με ιλιγγιώδεις ταχύτητες, είναι ο άλλος πόλος της δύναμής τους. Ομως υπερισχύει η ανάγκη μας να φροντίζουμε και να μας φροντίζουν, να αγαπάμε και να μας αγαπούν.
Η δυτική πνευματική παράδοση διατήρησε για χιλιετίες το τείχος μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού, ενσωματώνοντάς το στο δίκαιο, στην πολιτική, στα πρότυπα ζωής και στα ήθη. Με τη βοήθεια ολίγων τεχνολογικών κολοσσών, μέσα σε μια δεκαετία το γκρεμίσαμε. Δύσκολα θα ξαναχτιστεί.