Μπορεί ο δακτύλιος να μας σώσει; Οι ατέλειωτες ουρές σχεδόν ακινητοποιημένων αυτοκινήτων σε μεγάλες και δευτερεύουσες οδικές αρτηρίες του λεκανοπεδίου, που δείχνουν διαρκώς να επιδεινώνονται, στρέφουν τη συζήτηση στην ανάγκη επαναφοράς του μοναδικού μέτρου που συνέβαλε στο παρελθόν στην ανακούφιση της κυκλοφοριακής επιβάρυνσης. Ο ηλικίας 42 ετών δακτύλιος παραμένει δεκαετίες μετά την πρώτη εισαγωγή του –για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης στα τέλη της δεκαετίας του 1970 αρχικά και του νέφους στη συνέχεια–το μέτρο στο οποίο καταφεύγουμε στην προσπάθεια εξορθολογισμού των κυκλοφοριακών συνθηκών της πρωτεύουσας.
Θα φανεί στην πράξη, ωστόσο δείχνει εξαιρετικά αμφίβολο να αρκέσει η επαναφορά των «μονών – ζυγών» για την ουσιαστική βελτίωση της κατάστασης. Τα στοιχεία που αναφέρονται στο χθεσινό ρεπορτάζ της Αλεξάνδρας Κασσίμη στην «Κ» αποτελούν στέρεη βάση για την αμφίβολη αποτελεσματικότητα του μέτρου. Οταν εφαρμόστηκε για πρώτη φορά ο δακτύλιος στην Αθήνα κυκλοφορούσαν 430.000 αυτοκίνητα. Σήμερα ο αριθμός τους υπερβαίνει τα τρία εκατομμύρια. Στην πράξη, το μέτρο που απέδωσε στην πρώτη φάση εφαρμογής του, φαίνεται να έχει ξεπεραστεί από τις εξελίξεις. Από την κατοχή δύο και τριών αυτοκινήτων από πολλές οικογένειες, που τους δίνει τη δυνατότητα να παρακάμπτουν τον «σκόπελο»των μονών – ζυγών και, σε σημαντικό βαθμό, από τις πάμπολλες εξαιρέσεις στο μέτρο, που υιοθετήθηκαν σταδιακά όλα αυτά τα χρόνια.
Ακόμα κι αν όλες οι εξαιρέσεις αναιρεθούν, ακόμα κι αν εισαχθούν πρόσθετοι περιορισμοί, για παράδειγμα να επιτρέπεται η είσοδος μόνο σε «καθαρά»Ι.Χ., παραμένει το ερώτημα μήπως ο δακτύλιος, όπως τον έχουμε συνηθίσει, έχει εξαντλήσει τον κύκλο ζωής του.
Οπως και σε πολλά άλλα, έτσι και με τον δακτύλιο δείχνει να έχει χαθεί μια ευκαιρία. Η ευκαιρία, όσο το μέτρο ήταν αποτελεσματικό για την επαρκή μείωση του κυκλοφοριακού φόρτου, να σχεδιαστούν, να δοκιμαστούν και να εφαρμοστούν συμπληρωματικά μέτρα, που θα επιτρέψουν τη μείωση χρήσης του Ι.Χ. Η συζήτηση για ανάγκη βελτίωσης των συγκοινωνιών παραμένει πάντοτε επίκαιρη. Οι επισημάνσεις για επανασχεδιασμό, για ανανέωση και ενίσχυση του στόλου, για επέκταση στο ωράριο λειτουργίας των μέσων μαζικής μεταφοράς επανέρχονται σε τακτά χρονικά διαστήματα από τους ειδικούς. Οι προσπάθειες για επέκταση των δικτύων πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων εξακολουθούν να διακρίνονται από αποσπασματικότητα και ασυνέχεια, συχνά αποτέλεσμα ασυνεννοησίας, έλλειψης συνεργασίας, απουσίας ενός υπερτοπικού φορέα που θα ενοποιήσει επιμέρους τμήματα. Οι κατά καιρούς μελέτες και προτάσεις, που εδώ και χρόνια πολλά θα είχαν συνδέσει το Φάληρο με την Κηφισιά με ποδηλατόδρομο, παραμένουν μελέτες και προτάσεις. Οι λίγοι τολμηροί που αποφασίζουν να χρησιμοποιήσουν ποδήλατο στις μετακινήσεις, έρχονται αντιμέτωποι με την απουσία οργανωμένων χώρων στάθμευσης.
Η επαναφορά του δακτυλίου ίσως προσφέρει βελτίωση των κυκλοφοριακών συνθηκών στο κέντρο της πόλης. Ενδέχεται, πάντως, αυτό να σημάνει ακόμα μεγαλύτερη επιβάρυνση σε περιφερειακούς οδικούς άξονες. Η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί απαιτεί μια συνολική αντιμετώπιση και υιοθέτηση νέων μέτρων, τόσο καινοτόμων όσο ήταν ο δακτύλιος 42 χρόνια πριν.