Η δημόσια αναγγελία μιας πάθησης, ενός κατεξοχήν ιδιωτικού γεγονότος, έχει τη δική του σημασία. Ειδικά όταν προέρχεται από δημόσιο πρόσωπο.
Οι πρόσφατες περιπτώσεις των κυρίων Φώφης Γεννηματά και Ντόρας Μπακογιάννη είναι χαρακτηριστικές (επί τη ευκαιρία, να ευχηθούμε από καρδιάς και στις δύο καλή δύναμη με τη βεβαιότητα ότι όλα θα –και όχι να– πάνε καλά). Είναι χαρακτηριστικές οι περιπτώσεις, ιδίως όταν η νόσος είναι ο καρκίνος.
Εδώ να πούμε ότι είναι απολύτως θεμιτό και κατανοητό κάποιος να επιθυμεί να διατηρήσει αυστηρά ιδιωτική μια τέτοια προσωπική, ή οικογενειακή, περιπέτεια υγείας.
Από την άλλη, μια τέτοια δημόσια ομολογία, δυνητικά έστω, μπορεί να κάνει κάποιους να μη νιώθουν μόνοι, να ξεφοβηθούν λίγο. Μια άβυσσος χωρίζει συχνά τη νόσο από την ίαση, αλλά επίσης συχνά μια πολύ λεπτή γραμμή χωρίζει την απελπισία της νόσου από την πίστη στην ίαση.
Με αυτό, θέλω ακόμα μία φορά να τονίσω ότι μια νόσος όπως ο καρκίνος (ή άλλες αυτοάνοσες, χρόνιες παθήσεις) είναι μεν ιδιωτική υπόθεση, όμως έχει (ή μπορεί να έχει) μια ευρεία, δημόσια διάσταση: πολλοί τον έχουμε πάθει, πολλοί μπορεί να τον πάθουμε, όλοι (μα όλοι) είμαστε ευάλωτοι στην αρρώστια και, βέβαια, όλοι κάποτε θα πεθάνουμε, είτε από αυτήν είτε από κάτι άλλο.
Υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που δεν τολμούν να ψελλίσουν τη λέξη. Καρκίνος. Μια αρχαϊκή αντίδραση εδραιωμένη σε μιαν απόκρυφη πεποίθηση (κατάλοιπο αιώνων) ότι μη προφέροντας τη λέξη ξορκίζουμε το κακό. Εξυπακούεται πως ό,τι βοηθάει τον καθένα είναι ιερό και σεβαστό. Και κάθε σχετική πίεση είναι αθέμιτη. Ωστόσο, το να κρύβεσαι πίσω από το δάχτυλό σου ποτέ δεν βοήθησε. Και σίγουρα δεν υπάρχουν ξόρκια. Αντίθετα, υπάρχει η έννοια του μοιράζεσθαι, όχι μόνο χαρές, αλλά και αγωνίες, πόνους.
Ο ανθρώπινος βίος είναι γεμάτος από ιστορίες ανθρώπων που νοσούν. Που φτάνουν στην ίαση ή πεθαίνουν. Η αφήγηση μπορεί να είναι θεραπευτική, ψυχικά έστω, σίγουρα παρηγορητική. Η αφήγηση γίνεται κοινός τόπος μεταξύ των ανθρώπων, υγιών και νοσούντων, γίνεται κοινότητα. Ακόμα και οι αφηγήσεις όσων δεν τα κατάφεραν. Η μνήμη τους έχει κάτι που απαλύνει τρόμους και ανατριχίλες. Εστω και πρόσκαιρα.
Είναι η αρχή του συμπάσχειν. Εστω και με έναν καλό λόγο. Μια ζεστή κουβέντα. Μια ευχή. Μια σκέψη. Μια προσευχή. Το «κακό το πράγμα» δεν είναι ο καρκίνος. Συχνότερα είμαστε εμείς που εθελοτυφλούμε μέσα σε μιαν αυταρέσκεια ψευδεπίγραφης αθανασίας. Ουδείς άτρωτος: ερωτευμένοι ή μη, εικοσάρηδες ή μη, βολεμένοι ή μη, υπάρχει μια αδυσώπητη ισότητα από την τυφλή φύση που δεν έχει να κάνει με κοινωνικές τάξεις αλλά με την ίδια μας τη θνητότητα.
Φυσικά, το «κάθε φτωχός και η μοίρα του» έχει πάντοτε τη βαρύτητά του. Τουλάχιστον ως προς την αξιοπρέπεια της περίθαλψης, κεφαλαιώδες στοιχείο σε μια περιπέτεια υγείας. Αλλά στο βάθος, κάθε σάρκα και κάθε αίμα είναι έρμαια φθοράς και εντροπίας. Σημασία έχει να υπάρχει ψυχή.