H διαχρονική ένσταση των συνδικαλιστών της εκπαίδευσης ήταν η φράση «και ποιος θα μας αξιολογήσει;». Αυτό δεν πήγαζε από αλαζονεία, ότι δηλαδή δεν υπήρχε μηχανισμός ικανός να τους αξιολογήσει, αλλά από την εμπειρία του κομματικού κράτους. Οι συνδικαλιστές ανέφεραν το παρελθόν της εκπαίδευσης –είτε ως πραγματικό φόβο είτε ως πρόσχημα– για να ακυρώσουν κάθε σχήμα αξιολόγησης που προτεινόταν.
Τελικώς η λύση ήταν απλή, σαν το αυγό του Κολόμβου. Οπως γράφαμε παλαιότερα, «δεν είναι ανάγκη να επανεφεύρουμε την πυρίτιδα. Υπάρχουν μεγάλοι κι έγκυροι οργανισμοί που ήδη αξιολογούν τα πανεπιστήμια (δυστυχώς, κατατάσσουν στον πάτο τα δικά μας) και μπορούν να κάνουν αυτήν τη δουλειά ειδικότερα για τα ελληνικά πανεπιστήμια. Δεν είναι ανάγκη, δηλαδή, να φτιάξουμε νέα όργανα και νέες δαπανηρές επιτροπές για να παράγουμε υπηρεσίες που ήδη υπάρχουν στη διεθνή αγορά. Ας αναθέσουμε στους ήδη υπάρχοντες διεθνείς οργανισμούς να αξιολογήσουν. Θα μας έρθει πιο φθηνά και κυρίως θα είναι πολύ πιο αντικειμενική η αξιολόγηση. Αν δηλαδή ένας οργανισμός αξιολογεί το Χάρβαρντ και το ΜΙΤ, δεν υπάρχει περίπτωση να “ρίξει” το δικό μας Πάντειο…» (11.4.2004).
Προς αυτή την κατεύθυνση κινείται –έστω εν μέρει– το υπουργείο Παιδείας. Η θέση κάθε ΑΕΙ στις διεθνείς λίστες κατάταξης «θα αποτελεί ένα εκ των 15 κριτηρίων αξιολόγησης για να λάβουν το 20% της τακτικής κρατικής χρηματοδότησης το 2020» («Καθημερινή», 20.10.2020). Αλλά και αυτό το αντικειμενικό κριτήριο δεν ικανοποιεί «μερίδα πανεπιστημιακών και δη της Αριστεράς με επιχείρημα ότι (…) δεν λαμβάνουν υπόψη κρίσιμες ποιοτικές παραμέτρους των ιδρυμάτων, ενώ για μέρος των ελλείψεων (π.χ. αριθμός πανεπιστημιακών) ευθύνονται οι κυβερνητικές πολιτικές». Εχουν κατά το ήμισυ δίκιο. Οι μεταξωτές αξιολογήσεις θέλουν και επιδέξια ΑΕΙ. Η ελληνική ανώτατη παιδεία χαντακώνεται στις διεθνείς κατατάξεις, διότι είναι σοβιετικού τύπου. Δηλαδή αν Ελληνας πανεπιστημιακός σκεφθεί μια ευκαιρία, π.χ. κάποια τεχνολογία αιχμής, μέχρι να γίνουν οι επιτροπές, να πάρει την έγκριση του υπουργείου, να υπογράψει νέες προσλήψεις ο/η υπουργός, η τεχνολογία θα έχει παλιώσει. Στα αληθώς αυτοδιοικούμενα ξένα ΑΕΙ, όλα κανονίζονται εντός των τειχών, δηλαδή χωρίς χρονοτριβή. Επομένως, ναι! Ο σφιχτός εναγκαλισμός της κεντρικής διοίκησης δημιουργεί ανταγωνιστικό μειονέκτημα στο ΕΜΠ σε σχέση με τα πολυτεχνεία του εξωτερικού, ακόμη και σε ό,τι αφορά τη στελέχωση. Αλλά το κριτήριο για το 20% δεν θα συγκρίνει τα ελληνικά με τα ξένα ΑΕΙ.
Θα ανταγωνίζονται μόνο τα εγχώρια μεταξύ τους. Συνεπώς είναι υποκριτικό να γκρινιάζουν κάποιοι γι’ αυτό το κριτήριο, ειδικώς αν σκεφτούμε ότι οι ίδιοι αντιτίθενται σφόδρα στην αναθεώρηση του άρθρου 16, που θα απελευθερώσει τα ΑΕΙ από τον ζουρλομανδύα του ΝΠΔΔ.