Οταν ήμασταν πιτσιρικάδες, αυτόν που ήθελε μονά-ζυγά δικά του δεν τον παίζαμε. Για ποιον λόγο να είναι στην παρέα μας όταν ο σκοπός του είναι μόνο να πάρει; Προχθές, διαβάζοντας τα ευρήματα μιας δημοσκόπησης για την ελληνογαλλική συμφωνία αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής, μου ήρθε στο μυαλό αυτή η ανάμνηση από τα παιδικά μου χρόνια. Τι έδειξε, λοιπόν, αυτή η δημοσκόπηση;
Οι ερωτώμενοι σε ποσοστό άνω του 60% έκριναν θετικά τη συγκεκριμένη συμφωνία, ενώ σε παρόμοιο ποσοστό τάχθηκαν εναντίον της παρουσίας Ελλήνων στρατιωτών στην περιοχή του Σαχέλ. Παρακάμπτω τη λογική ανακολουθία, να στηρίζεις μια συμφωνία αλλά να απορρίπτεις τον βασικότερο όρο της. Γιατί η ελληνογαλλική συμφωνία αναφέρεται ρητά σε ΑΜΟΙΒΑΙΑ αμυντική συνδρομή. Ετσι προσπαθώ να κατανοήσω πώς οι ίδιοι ερωτώμενοι έλαβαν την ίδια στιγμή δύο αντιφατικές θέσεις. Γιατί έχουν την απαίτηση Γάλλοι στρατιώτες να πολεμήσουν για ένα ελληνικό νησί και να μη συμβεί το ίδιο και με Ελληνες στρατιώτες. Η μόνη λογική εξήγηση που δίνω είναι πως επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας η αντίληψη πως η υφήλιος έχει μιαν οφειλή προς την Ελλάδα, η οποία παραμένει εσαεί ανεξόφλητη. Είναι μια εκλεπτυσμένη παραλλαγή της θεωρίας των βελανιδοφάγων στους οποίους δώσαμε εμείς τα φώτα του πολιτισμού. Αυτή η αντίληψη διατρέχει οριζοντίως την ελληνική κοινωνία και εμφανίζεται σε πλείστες όσες περιπτώσεις.
Το τραγικό, βεβαίως, είναι ότι αυτή η ανεξόφλητη οφειλή υπάρχει μόνο στα μυαλά μας. Οι διεθνείς σχέσεις σε όλα τα επίπεδά τους διαμορφώνονται, σε τελική ανάλυση, από τον συσχετισμό των δυνάμεων, που καθορίζεται εν πολλοίς από τις συμμαχίες. Και το κύριο χαρακτηριστικό των συμμαχιών είναι η αμοιβαιότητα. Εγώ σου δίνω αυτό. Εσύ τι έχεις να μου δώσεις; Αν συμπίπτουν οι απαιτήσεις συνάπτονται οι συμφωνίες που μπορεί να οδηγήσουν και σε συμμαχίες. Διαφορετικά υπάρχει και η εθνική μοναξιά για τους «μονοφαγάδες». Γι’ αυτούς που διακατέχονται από την αυταπάτη ότι αποτελούν το κέντρο του κόσμου και αγνοούν πώς παίζεται το παιχνίδι στην παγκόσμια σκακιέρα. Πώς παίζεται το παιχνίδι σε έναν κόσμο που διαρκώς μεταβάλλεται.
Θυμάμαι στην αλήστου μνήμης δεκαετία του ’80, όταν μια σειρά από ελληνικούς δήμους αυτοανακηρύσσονταν αποπυρηνικοποιημένες περιοχές ενός κράτους που ανήκε σε μια συμμαχία. Τελικά η αντίληψη «μονά-ζυγά δικά μας» κατέχει σημαντική θέση στην εθνική μας συνείδηση.