Στη λίστα των υποψηφίων για την ηγεσία του ΚΙΝΑΛ προσδίδει ενδιαφέρον το όνομα που λείπει. Αν η Φώφη Γεννηματά δεν είχε αποσυρθεί, η κούρσα πιθανότατα δεν θα είχε ξεπεράσει τα όρια της κομματικής ρουτίνας. Η απουσία της Φώφης άλλαξε αμέσως τις ισορροπίες – και τις αναλογίες. Χωρίς εκείνη, κάποιοι ένιωσαν τον ίσκιο τους να μεγαλώνει. Και άλλοι ένιωσαν Λάζαροι.
Αυτό που σίγουρα εξασφάλισε με την έξοδό της η απερχόμενη πρόεδρος είναι ότι το ΚΙΝΑΛ θα είναι –εκτός συγκλονιστικού απροόπτου– το μοναδικό από τα έξι κοινοβουλευτικά κόμματα που θα δώσει τη μάχη των επόμενων εκλογών με νέα ηγεσία. Απλώς, το «νέα» μπορεί στο τέλος να χρειάζεται εισαγωγικά.
Η άλλη, καθόλου αμελητέα, προίκα της Γεννηματά είναι ότι το σθένος με το οποίο αντιμετωπίζει την περιπέτειά της δημιούργησε μια ατμόσφαιρα συμπάθειας όχι μόνο προς την ίδια, αλλά και προς το κόμμα της. Ράγισε το ψυχολογικό τείχος της προκατάληψης, εξαιτίας του οποίου το ΠΑΣΟΚ μπορούσε να αποσπά αποδοχή μόνο ως αντικείμενο ειρωνείας – ως φολκλορικό κατάλοιπο.
Τι αφήνει στο κόμμα η απερχόμενη πρόεδρος.
Υπάρχει πολιτική προίκα της νεογεννηματικής περιόδου; Οι περισσότεροι πιστώνουν στη Γεννηματά την επανασυσπείρωση του χώρου μετά τη διάσπαση του 2015, αλλά και την προσπάθεια διεύρυνσής του, με το εγχείρημα του 2017, οπότε διακινδύνευσε την ηγεσία της προκειμένου να ρυμουλκήσει σε ένα κοινό σχήμα Ποτάμι, ΚΙΔΗΣΟ, ΔΗΜΑΡ και λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις. Το εγχείρημα κατέληξε σε ΠΑΣΟΚ-μείον, με ευθύνη των εταίρων αλλά και της ίδιας της προέδρου, που προτίμησε την ομοιογένεια από τον πλουραλισμό – τον Καμίνη αντί του Βενιζέλου.
Αν είχε το ΚΙΝΑΛ στρατηγική στην εξαετία 2015-2021, αυτή μάλλον μπορεί να συνοψιστεί στο δόγμα της αγρανάπαυσης – στην ιδέα ότι «το ΠΑΣΟΚ σήκωσε δυσανάλογα βάρη στη χρεοκοπία» και τώρα δικαιούται να αναλάβει δυνάμεις μένοντας στην αντιπολίτευση. Αυτή η κουλτούρα της αυτοθυματοποίησης και της φοβίας προς την κυβερνητική ευθύνη υποτίθεται ότι βοήθησε το κόμμα να αποτινάξει τη ρετσινιά του συμπληρώματος της Δεξιάς. Ηταν, στην επιεικέστερη εκδοχή, ένα δόγμα πρόσκαιρης αυτοσυντήρησης που μοιάζει να έχει βρει τα όριά του. Πόσοι έχουν απομείνει για να ψηφίζουν το ΠΑΣΟΚ «πατριωτικά», απλώς για να υπάρχει;
Αυτό θα μπορούσε να είναι και το κρίσιμο ερώτημα επί του οποίου θα σχηματίζονταν και οι διαχωριστικές γραμμές μεταξύ των υποψηφιοτήτων: Θέλει το ΚΙΝΑΛ να αναλάβει κυβερνητική ευθύνη; Και με ποιο προγραμματικό μενού σκοπεύει να το επιτύχει; Είναι σε θέση να συγκροτήσει μια πλατφόρμα στην οποία θα καλέσει τους άλλους να συναινέσουν; Ή θα κρύβεται αενάως πίσω από την υπεκφυγή ότι το μέγεθός του δεν του επιτρέπει να επισπεύδει συνεργασίες· ότι δεν προτείνει τίποτε επειδή, ούτως ή άλλως, οι άλλοι θέλουν αυτοδυναμία;
Αντί αυτών των ερωτημάτων, φαίνεται πως θα κυριαρχήσει η παλαιοπασοκική σαπουνόπερα. Η δυναστεία.