Κάποτε η κλιματική αλλαγή ήταν πηγή ανησυχίας και έγνοιας για λίγους. Πέρασαν τα χρόνια χωρίς να δοθεί η δέουσα προσοχή και πολιτική σημασία στο θέμα και κάπως έτσι η «αλλαγή» εξελίχθηκε σε «κρίση». Καθώς η κλιματική αλλαγή πλησιάζει όλο και πιο απειλητικά στο όριο της αύξησης της μέσης πλανητικής θερμοκρασίας κατά 1,5° C, «κατώφλι» που έχει χαρακτηριστεί ως το τελευταίο όριο πριν από την κλιματική κατάρρευση, το 2021 είναι χρονιά-ορόσημο για την πανανθρώπινη δράση που είναι απαραίτητη ώστε να αναστραφεί αυτή η πορεία προς το σημείο πέρα από το οποίο το χάος θα είναι η νέα κανονικότητα.
Δυστυχώς, ένα φαινόμενο που μελετούν αφοσιωμένοι κλιματικοί επιστήμονες, και για το οποίο χτυπούν καμπάνες κινδύνου μαζί με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις επί δεκαετίες, έπρεπε να φτάσουμε να το βιώνουμε με τον πιο επώδυνο τρόπο για να μπει επιτέλους για τα καλά στην πολιτική ατζέντα.
Σήμερα, λοιπόν, ξεκινά η περίφημη 26η Παγκόσμια Διάσκεψη για το Κλίμα στη Γλασκώβη. Πέρα από το πολιτικά και θεσμικά σύνθετο της όλης αυτής διαδικασίας, τέσσερα είναι τα βασικά στοιχήματα που πρέπει να κερδηθούν στη Γλασκώβη:
• Παγκόσμια συμφωνία σε στόχο μείωσης των εκπομπών κατά 50% έως το 2030 και επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας το αργότερο έως το 2050, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος συγκράτησης της θερμοκρασίας σε 1,5° C, όπως προβλέπει η Συμφωνία του Παρισιού.
• Ενσωμάτωση αποτελεσματικών πολιτικών προστασίας της φύσης στις στρατηγικές αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης.
• Ενίσχυση της αναγκαίας πλέον προσαρμογής στην κλιματική κρίση.
• Αύξηση και ευθυγράμμιση της χρηματοδότησης με τους κλιματικούς στόχους, αποκλείοντας τη δημόσια χρηματοδότηση του ορυκτού αερίου και της πυρηνικής ενέργειας, των οποίων τα λόμπι πλέον επιδιώκουν να χαρακτηριστούν ως περιβαλλοντικά φιλικές ώστε να διεκδικήσουν κρατικές ενισχύσεις.
Πώς σχετίζονται όμως όλα αυτά με την εξαιρετικά ευάλωτη στην κλιματική κρίση Ελλάδα; Στον τομέα της κλιματικής και ενεργειακής πολιτικής, η χώρα μας αναμφίβολα έκανε ένα γενναίο βήμα με την απόφασή της να προχωρήσει στην απολιγνιτοποίηση. Δεν φτάνει όμως αυτό. Πριν από μερικούς μήνες, από το βήμα της Βουλής, ο Ελληνας πρωθυπουργός ανακοίνωσε την πρόθεση της κυβέρνησης να διαμορφώσει εθνικό κλιματικό νόμο, όπως άλλωστε ήδη έχουν κάνει 12 άλλες χώρες της Ε.Ε. Εκλεισε μάλιστα την ομιλία του με μια ευχή: «Η Ελλάδα να μην είναι ουραγός αλλά πρωταγωνιστής, με τολμηρές αποφάσεις, έξυπνες πολιτικές, κινητοποίηση δημοσίων πόρων όπου αυτό είναι αναγκαίο, ώστε αυτή τη μεγάλη υπαρξιακή κρίση να τη μετατρέψουμε σε μια μεγάλη ευκαιρία».
Για να γίνει η ευχή πράξη είναι πολύ συγκεκριμένες οι επιλογές που έχει μπροστά της η κυβέρνηση. Να δείξει τόλμη, θέτοντας ως στόχο την κλιματική ουδετερότητα έως το 2045 και τη μείωση των εκπομπών κατά 65% έως το 2030, όπως ακριβώς επιτάσσει η επιστήμη και όπως έχει ήδη αποφασίσει η Γερμανία. Σε ό,τι αφορά την παραγωγή της καθαρής ενέργειας, να μετασχηματίσει το σύστημα ηλεκτροπαραγωγής σε 100% ΑΠΕ έως το 2035. Και φυσικά, να δώσει ένα τέλος στο περιβαλλοντικά και κλιματικά καταστροφικό κεφάλαιο της εξόρυξης υδρογονανθράκων. Δεν νοείται «κλιματικός πρωταγωνιστής» να μην παίρνει θέση κατά της περαιτέρω εξάπλωσης των προγραμμάτων εξόρυξης ορυκτών καυσίμων, όπως το πετρέλαιο και το αέριο. Ο ίδιος άλλωστε ο –παραδοσιακά συντηρητικός– Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας προειδοποιεί ότι η εξόρυξη νέων κοιτασμάτων πετρελαίου και ορυκτού αερίου δεν είναι συμβατή με τον κρίσιμο στόχο του 1,5° C.
Το τραύμα από τις καταστροφικές πυρκαγιές είναι ακόμα νωπό, με την κοινωνία να βιώνει τώρα το πλήγμα της ενεργειακής κρίσης, και όλα αυτά εν μέσω πανδημίας. Θα πρέπει επιτέλους να συμφωνήσουμε ότι οι πολιτικές πρόληψης είναι με διαφορά το πιο αποτελεσματικό εργαλείο που έχουμε για να αναχαιτίσουμε την κλιματική κρίση και να εξασφαλίσουμε συνθήκες ευημερίας για όλους τους πολίτες. Οι πολιτικές απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και προστασίας της φύσης έχουν μόνο οφέλη και ευκαιρίες για τη χώρα μας. Είναι η στιγμή για τολμηρές ηγεσίες που μπορούν να γεφυρώσουν το κενό φιλοδοξίας, να καλύψουν την απόσταση μεταξύ λόγων και αναγκαίων έργων και δράσης. Μακάρι η COP26 να σηματοδοτήσει τη δεκαετία της δράσης.
* Ο κ. Δημήτρης Καραβέλλας είναι γενικός διευθυντής του WWF Ελλάς.