Μια σειρά από φαινόμενα, καταστάσεις και συμβάντα επιταχύνουν τις αλλαγές, όσα μας περιβάλλουν και όσα συμβαίνουν εσωτερικά σε κάθε άνθρωπο. Η ανθεκτικότητα της πανδημίας ενισχύει την αβεβαιότητα παρά την εξοικείωση με τις συνθήκες αυτοπροστασίας και κοινωνικού ελέγχου. Και από την άλλη, η αναμονή για έργα υποδομής, οι επενδύσεις, η ανάγκη να αποκολληθούμε από το τέλμα, ορίζουν μια προοπτική σχετικής αισιοδοξίας.
Αυτό όμως που μοιάζει να είναι πιο στέρεο και από την αίσθηση των πραγμάτων και τις όποιες προσδοκίες ή εικασίες είναι η ψυχική απόσταση από την τρικυμιώδη δεκαετία του 2010. Ηδη, ο ορίζοντας του 2030 θέτει νέες στοχεύσεις και ο πολιτικός λόγος τείνει να ενσωματώνει μέρος της νέας διεθνούς ατζέντας. Ο δημόσιος λόγος, ο δημόσιος χώρος, το δημόσιο πένθος και η δημόσια ευφορία, όλα συντονίζονται προς μια καινούργια και διαρκώς ρευστή αντίληψη περί νέων κοινωνικών μετασχηματισμών.
Ο λαϊκισμός του 2008-2016, αν μπορεί να ορίσει κανείς αυτό το αυθαίρετο λίγο- πολύ χρονικό πλαίσιο, έπληξε στη βάση του το οικοδόμημα της Δύσης. Ακόμη και αν έχουμε κινηθεί διεθνώς προς ένα επόμενο κεφάλαιο πολιτικής ανασυγκρότησης, το τραύμα της περασμένης δεκαετίας έχει αφήσει ουλές. Προχωράμε με τη μνήμη του τραύματος, γι’ αυτό είναι διάχυτη στη Δύση η αίσθηση μιας εύθραυστης όσο και διαρκώς εφήμερης κοινωνικής ισορροπίας.
Οι λαϊκιστικές κορώνες που επιβιώνουν στις μέρες μας μοιάζουν τόσο παλαιικές όσο και οι ιδέες του καταναλωτισμού το τελευταίο τέταρτο του 20ού αιώνα. Και επιπλέον, η απώλεια της Φώφης Γεννηματά και η ειλικρινής αντίδραση του κοινωνικού σώματος έδειξε επίσης πως η συναισθηματική αντίδραση ευρύτατων κοινωνικών στρωμάτων –όσο και αν αυτή η παράμετρος δεν μπορεί να συνυπολογίζεται ως μέγεθος από αναλυτές και στατιστικολόγους– είναι υπολογίσιμη και απρόβλεπτη. Εδειξε επίσης τα ρευστά όρια του αυτοπροσδιορισμού ως πολιτικής στάσης στο κέντρο του ιδεολογικού φάσματος.
Είναι οι Ελληνες σε μεγάλη πλειοψηφία αυτό που ο περασμένος αιώνας θα ονόμαζε κεντρώοι; Δύσκολο να αποτιμηθεί με σύγχρονους όρους, καθώς και τα άκρα είναι ιδιαιτέρως ενεργά, αλλά κυρίως διότι ο 21ος αιώνας είναι ο αιώνας της απόσχισης από την παρακαταθήκη 200 ετών προόδου και αισιοδοξίας. Ωστόσο, η ρηχή διείσδυση του λαϊκιστικού λόγου, ή έστω η αδυναμία έκφρασής του από μεγάλη πολιτική δύναμη, τείνει να καταδείξει πως οι κινήσεις στην κοινωνία τελούν υπό διαρκή ώσμωση και πως η μάχη του κεντροαριστερού χώρου μάλλον θα αντικατασταθεί από τη μάχη σώμα με σώμα, με αντικείμενο τον αδέσμευτο αλλά πελαγωμένο πολίτη. Η νέα ατζέντα της εποχής μας.