Δανείζομαι τη φράση από το νέο βιβλίο του αρχιτέκτονα Βασίλη Σγούτα «Ενας Αθηναίος για την πόλη του» (εκδ. Πλέθρον), μια πραγματική βίβλος για όλα τα θέματα που άπτονται του αστικού πολιτισμού μας. Από αυτόν τον αστείρευτο ποταμό σκέψης, τόλμης, ενσυναίσθησης και ταπεινότητας (που δίνει η γνώση και η καλλιέργεια), απομονώνω τον όρο περί «νέων ευεργετών». Ενας όρος που χρειάζεται επεξήγηση και ευρύτερη επισήμανση.
Ο Βασίλης Σγούτας, μέσα από την αγωνία του για το μέλλον της πρωτεύουσας, επισημαίνει το εξής: «Θα ήταν ευτύχημα να δούμε περισσότερους ευεργέτες, οι οποίοι (…) θα επέλεγαν να ταυτιστούν με την κατεδάφιση παλαιών κτιρίων και την αναγέννηση των πόλεων μέσω της απελευθέρωσης αστικής γης. Και γιατί όχι με την κατεδάφιση ξεπερασμένων, λειτουργικά και αισθητικά, πολυκατοικιών, ή ακόμα και ολόκληρων οικοδομικών τετραγώνων».
Η συζήτηση είναι παλιά και σαφώς ανεξάντλητη αλλά το νέο ερέθισμα που δίνει αυτή η πρόταση είναι δελεαστικό. Η Αθήνα προκαλεί διαρκώς νέα σκέψη, και πολλά θετικά γίνονται, αλλά το μείζον είναι η σωτηρία της πόλης από την οικοδομική ασφυξία. Ο αστικός χυλός που απλώνεται χωρίς χάσματα πρέπει να διαρραγεί. Τα ατελείωτα, πυκνά και άχαρα οικοδομικά τετράγωνα, που σκιάζουν στενούς δρόμους και προκαλούν συμφόρηση, ψυχική και λειτουργική, πρέπει να αποκτήσουν πράσινους χώρους.
Αλλωστε, αυτό που όλοι γνωρίζουν και λίγοι φέρνουν μπροστά στη δημόσια ατζέντα, είναι ότι η Αθήνα έχει χιλιάδες κτίρια που αποσαθρώνονται. Και αναφέρομαι στον γηρασμένο ιστό κτιρίων γραφείων αλλά κυρίως πολυκατοικιών, περισσότερο εκείνων των πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών, που δεν σώζεται με μεμονωμένες αναβαθμίσεις διαμερισμάτων. Οι κοινόχρηστοι χώροι είναι ελλιπείς, οι φωταγωγοί ανθυγιεινοί, οι ακάλυπτοι μαύρες τρύπες. Ιδιωτικότητα δεν υπάρχει, η υποδομή των πολυκατοικιών είναι ανεπαρκής και με τα απλήρωτα κοινόχρηστα που συσσωρεύονται και με αδιάφορους ιδιοκτήτες που ζουν αλλού, το μέλλον είναι δυσοίωνο.
Αλλά, οι νέοι ευεργέτες μπορούν να βοηθήσουν την πόλη σε συνεργασία με την κεντρική διοίκηση και την τοπική αυτοδιοίκηση. Τα πάρκα τσέπης που φτιάχνει ο Δήμος Αθηναίων δείχνουν μια κατεύθυνση αλλά το πρόβλημα είναι τεράστιο, απαιτείται μείζων συντονισμός δυνάμεων και κεφαλαίων.
Ας διαβάσουν όλοι, αρμόδιοι και μη, το βιβλίο του Βασίλη Σγούτα για την Αθήνα. Είναι το ευαγγέλιο της πόλης, και το απόσταγμα εμπειριών μιας ζωής. Μιλάει με τη γλώσσα της αλήθειας. Εντιμος και τολμηρός λόγος που πρέπει να εισακουστεί.