«Αντεχα το ξύλο, αλλά δεν άντεχα την κριτική. Γι’ αυτό δεν έγινα πολιτικός». Ο αυτοσαρκασμός του ερευνητή Γιώργου Παυλάκη, που ήταν ο υπεύθυνος του ιατρείου του Πολυτεχνείου κατά την εξέγερση του 1973, είναι λυτρωτικός – όχι μόνο για τον ίδιο, όσο και για τη «γενιά» του. Mε το αντιηρωικό του χιούμορ (στη συνέντευξη που έδωσε στον Αλέξη Παπαχελά για το podcast «talK» του kathimerini.gr) ο Παυλάκης απομυθοποιεί την απομυθοποίηση της γενιάς του Πολυτεχνείου. Χωρίς να λιβανίζει εαυτόν και συντρόφους, αποδομεί το στερεότυπο ότι όσοι σταδιοδρόμησαν στην πολιτική ήταν κυνικοί, ενώ οι υπόλοιποι έμειναν τάχα ρομαντικά καθηλωμένοι στην παραφορά της τυραννισμένης μετεφηβείας τους.
Το ύφος του Παυλάκη αποκαθιστά τις διαστάσεις του γεγονότος, που ήταν τόσο σημαντικό ώστε να μη χρειάζεται τη δραματοποίηση για να αποκτήσει ιστορική αίγλη. Επρεπε να περάσει μισός αιώνας για να βρεθεί αυτή η ισορροπία: για να περάσει το Πολυτεχνείο και από την υπερβολή του «έπους» και από την αντίστοιχη υπερβολή της απαξίωσής του ως δήθεν μήτρας όλης της μεταπολιτευτικής παθολογίας.
Χρειάστηκαν 50 χρόνια για να χειραφετηθεί το Πολυτεχνείο, κυρίως από τους αυτόκλητους εκτελεστές της κληρονομιάς του, οι οποίοι ήταν πολύ πιο επι-δραστικοί παραχαράκτες του από ό,τι οι αρνητές του.
Μήπως είναι νωρίς για να χαιρετίσουμε αυτή τη χειραφέτηση; Και αυτή η δράκα που τραμπούκισε στην προχθεσινή επέτειο τους εκπροσώπους του Κοινοβουλίου και τον αντιστασιακό Νίκο Μανιό, τι ήταν; Δεν ήταν απόδειξη ότι η μνήμη της εξέγερσης παραμένει δέσμια των ζηλωτών που, «περιφρουρώντας» την, τη στιγματίζουν;
Οι πολλοί εκπρόσωποι και οι «φρουροί» του Πολυτεχνείου.
Η στερεοτυπική –και ενίοτε χαιρέκακη– ερμηνεία αυτών των επεισοδίων ανιχνεύει πίσω από τις πολιτοφυλακές των νεαρών τούς κατηχητές που εμπορεύτηκαν την εξέγερση· που την κατέστησαν εργαλείο εγκύκλιας «επαναστατικής» εκπαίδευσης και συνδικαλιστικού προσηλυτισμού. Ως πότε όμως; Ως πότε θα χρεώνεται η βία των σημερινών στους αόρατους ηθικούς αυτουργούς που τους καθοδήγησαν; Ως πότε για τα ενήλικα «παιδιά» με τα κοντάρια και τις κόκκινες μπογιές θα ενοχοποιείται, όχι η δική τους τύφλωση, αλλά γενικώς η πολιτική κουλτούρα μέσα στην οποία εκκολάφθηκαν;
Η «γενιά» του Πολυτεχνείου –δηλαδή όσοι τη διεκδίκησαν ως προνομιακή ταυτότητα– εκτέθηκε και ξοδεύτηκε. Δικάστηκε και ξαναδικάστηκε. Εχει όμως περάσει πολύς καιρός για να αναγνωρίζεται εξαιτίας της το ακαταλόγιστο στις ομάδες των φανατικών που διαιωνίζουν τις αποτυχίες της. Κανένας ημιπιτσιρικάς δεν είναι σήμερα ανεύθυνος για τις υποτροπές που απεργάζεται.
Οι γενιές είναι τυφλές κατατάξεις. Απόδειξη ότι στη «γενιά» κατατάσσεται και ο Παυλάκης και ο Μανιός. Το ελάχιστο που υποδεικνύει αυτός ο, ας πούμε, εξελικτικός πλουραλισμός είναι ότι τη μνήμη ούτε πρέπει, ούτε μπορεί να τη διαφυλάξει μια παράταξη και οι αιρέσεις της.