Η δίκη των 24 κατηγορουμένων για την υπόθεση της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης ERCI ήταν προγραμματισμένο να ξεκινήσει την περασμένη Τετάρτη στο Πλημμελειοδικείο Μυτιλήνης. Ωστόσο, τρία ολόκληρα χρόνια μετά τη σύλληψή τους οι εθελοντές, που είχαν βρεθεί στο επίκεντρο έρευνας για διακίνηση μεταναστών και κατασκοπεία, ακόμη περιμένουν να αντικρούσουν το εις βάρος τους κατηγορητήριο.
Προς απογοήτευσή τους, την προηγούμενη εβδομάδα το δικαστήριο έκρινε «εαυτόν» αναρμόδιο, παραπέμποντας την υπόθεση στο Εφετείο. Και αυτό διότι ανάμεσα στους διωκόμενους βρίσκεται και ένας δικηγόρος, ο οποίος θεωρείται πρόσωπο «ειδικής δωσιδικίας». Παράγοντες της δίκης «είδαν» σκοπιμότητα στην απόφαση της έδρας. Απέδωσαν την καθυστερημένη απόφαση περί αναρμοδιότητας στην απροθυμία να κρίνει σοβαρότερες ενστάσεις της υπεράσπισης, που αφορούν ακόμη και την ακυρότητα του κλητηρίου θεσπίσματος.
Από το 2016 μέχρι σήμερα, οι διωκτικές αρχές έχουν πραγματοποιήσει τέσσερις μεγάλες έρευνες εις βάρος ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στη διάσωση παράτυπων μεταναστών στη θάλασσα.
Η πρώτη απ’ αυτές αφορούσε τη δράση Ισπανών ναυαγοσωστών το 2016 στη Λέσβο. Ακολούθησε η έρευνα του 2018 για τη δράση της ERCI, ενώ δύο χρόνια αργότερα στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της αστυνομίας και της ΕΥΠ βρέθηκε η γερμανική Mare Liberum. Το 2021, αντίστοιχη έρευνα έγινε και για τη δράση της Aegean Boat Report. Οι διώξεις σε όλες τις περιπτώσεις ήταν παρεμφερείς και αφορούσαν τα αδικήματα της διακίνησης μεταναστών και της κατασκοπείας.
Σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις, κυβερνητικοί αξιωματούχοι αναγνωρίζουν ότι ένας από τους βασικούς στόχους των ερευνών ήταν η απομάκρυνση των Ευρωπαίων, κυρίως, εθελοντών – ακτιβιστών από τα θαλάσσια σύνορα Ελλάδας – Τουρκίας, σε μια περίοδο ιδιαίτερα μεγάλης έντασης μεταξύ των δύο χωρών.
Με όρους realpolitik ο στόχος επετεύχθη, μιας και τα μέλη των ΜΚΟ αποχώρησαν από το θαλάσσιο πεδίο θορυβημένα από τις βαριές, κακουργηματικές διώξεις που επικρέμανται.
Τα προβλήματα, ωστόσο, ανακύπτουν όταν πλέον οι δικογραφίες έρχεται η ώρα να «δοκιμαστούν» στο ακροατήριο. Το 2018, οι Ισπανοί και Δανοί ναυαγοσώστες, μέλη των ΜΚΟ Proem Aid και Team Humanity, αθωώθηκαν από το Εφετείο Κακουργημάτων Μυτιλήνης, με την ετυμηγορία να ερμηνεύεται από πολλούς ως «νίκη της αλληλεγγύης απέναντι στην καταπάτηση των δικαιωμάτων των προσφύγων».
Αν η συγκεκριμένη απόφαση δημιουργεί νομολογία, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει την πανηγυρική απαλλαγή και των μελών της ERCI από τις κατηγορίες. Μπροστά σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, τα βουλεύματα και οι δίκες εις βάρος των ΜΚΟ επιτελούν καλύτερα τον σκοπό τους όσο παραμένουν σε εκκρεμότητα.