Η απόσταση μεταξύ σταθερών και ρευστότητας ήταν ανέκαθεν απροσδιόριστη στο πολιτικό και κοινωνικό πεδίο σε πολλές χώρες και η Ελλάδα είναι μία από αυτές. Το ίδιο ισχύει, ίσως μάλιστα σε μεγαλύτερο και σίγουρα σε πιο επικίνδυνο βαθμό, στο διεθνές περιβάλλον. Ειδικά το διεθνές περιβάλλον που βρίσκεται πλησιέστερα και επηρεάζει τη δική μας χώρα. Με την αναγκαία επισήμανση ότι ποτέ τα τελευταία 70 και περισσότερα χρόνια δεν υπήρχε τόσο έντονη η αίσθηση, όσο σήμερα, ότι η απόσταση μεταξύ σταθερών και ρευστότητας είναι εξαιρετικά μικρή.
Στο εσωτερικό της χώρας, γεγονός που ανακουφίζει είναι ότι το δημοκρατικό πολίτευμα δεν φαίνεται να κινδυνεύει, και αυτό είναι όντως μια κρίσιμη σταθερά διαρκείας. Σταθερά αποτελεί επίσης, για το ορατό μέλλον όμως, η διαβεβαίωση από όλες τις δημοσκοπήσεις ότι η δήθεν Αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ –όπως και του ΚΚΕ– αδυνατεί να αναλάβει πάλι την εξουσία, τουλάχιστον υπό την τωρινή ηγεσία της και με τα δεδομένα στελέχη που διαθέτει. Δεν το μπορούν οι άνθρωποι, αν και είναι πολύ νωρίς για να διαγραφεί από τη μνήμη εκείνο το 61,31% υπέρ της αποχώρησης ουσιαστικά από την Ενωμένη Ευρώπη, στο δημοψήφισμα 2015. Οπως θα ήταν ασυγχώρητο λάθος η παραγνώριση της διαπίστωσης «αυτή είναι η Ελλάδα» του Κώστα Σημίτη, που συνε-χώς επιβεβαιώνεται.
Τη συνεχή επιβεβαίωση «αυτής της Ελλάδας» εγγυώνται τα βασικά χαρακτηριστικά της (επιδόσεις κρατικού μηχανισμού, εκπαίδευση, δομές οικονομίας, κοινωνική συμπεριφορά κ.λπ.), που παραμένουν αναλλοίωτα, ή αλλάζουν με φοβερή βραδύτητα σε αντίθεση με τους καιρούς που αλλάζουν με ασύλληπτη ταχύτητα. Αρα πρόκειται για σταθερές που εξασφαλίζουν την ακινησία της καθημερινότητας, με μοιρασμένη ευθύνη της πολιτικής τάξης, της κοινωνίας και των μίντια (πάντα αυτά). Αλλο ωστόσο σταθερές, άλλο η σταθερότητα που ευαγγελίζεται η εκάστοτε κυβέρνηση, καθώς προκύπτουν δυναμικές ρευστότητας που μπορούν εύκολα να την ανατρέψουν. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, ας πούμε, τονίζει επίμονα ότι δεν πρόκειται να «ξανακλείσει» τη χώρα μέσα στην πανδημία. Θα το καταφέρει όμως, με τη νέα νοτιοαφρικανική μετάλλαξη ενόψει, με την υπόλοιπη Ευρώπη να κλείνει σταδιακά, με τόσους αμετανόητους αντιεμβολιαστές, με υπερβολικά πολλούς θανάτους καθημερινά, με τους αγύρτες και τους απατεώνες που παραβιάζουν τα μέτρα να αλωνίζουν, και με την ατολμία που τη διακρίνει στην αντιμετώπισή τους;
Κοντά στην ατέλειωτη πανδημία και η οικονομία, αφού η ρευστότητα που προκαλεί η COVID-19, σε συνδυασμό με τις αρνητικές σταθερές που καθορίζουν την εικόνα και την καθημερινότητα της Ελλάδας, προκαλεί εύλογους φόβους. Ο πρωθυπουργός και οι αρμόδιοι υπουργοί λένε και υπόσχονται ότι το κράτος θα παραμείνει στο πλευρό των πολιτών ό,τι και να γίνει. Προφανώς εννοούν ότι θα τους στηρίζουν οριζόντια, με ελάχιστες προϋποθέσεις που θα εξαιρούν τους πάρα πολλούς αγιογδύτες, συχνά ορατούς με γυμνό μάτι. Τονίζουν ότι η οικονομία αντέχει. Αλλά πόσο καιρό μπορεί να κρατήσει αυτό άραγε; Αν δεν τιθασευτεί η πανδημία, αν η κρίση στον ζωτικό ενεργειακό τομέα και η ακρίβεια που δημιουργεί συνεχιστεί για μεγάλο διάστημα, όταν το τιμόνι της οικονομίας στη Γερμανία αναλαμβάνει ο σκληρός «φιλελεύθερος» –με την οικονομική έννοια, όχι την κοινωνική– Κρίστιαν Λίντνερ και όταν υπάρχει ρεαλιστικός φόβος ότι η ΚΤΕ σύντομα θα παύσει να αγοράζει ελληνικά ομόλογα…
Η ρευστότητα λαμβάνει πραγματικά μεγάλες διαστάσεις και γίνεται επίφοβη στο διεθνές επίπεδο. Αναμφίβολα ο Λουκασένκο είναι ημιδικτάτορας α λα Ερντογάν, σίγουρα ακολούθησε τις πρακτικές εκείνου στο μεταναστευτικό-προσφυγικό, αλλά πρόκειται για πιόνι, όπως η Ουκρανία, και όλα αυτά εντάσσονται σε ένα ακόμη μεγαλύτερο παιχνίδι που αφορά την πολιτική των ΗΠΑ, την προμήθεια της Ευρώπης με αέριο και τις επιδιώξεις της Ρωσίας, η οποία παράλληλα αισθάνεται πως απειλείται. Το άγνωστο όμως έχει άλλη σημασία για εμάς στα ελληνοτουρκικά. Η Τουρκία όχι μόνο δεν απομονώνεται, αλλά κλιμακώνει την επιθετικότητά της, καθώς οι προσδοκίες της Αθήνας στην αναζήτηση στήριξης υπονομεύονται. Οι «αγκαλιές» Αγκυρας – Μαδρίτης και η προσέγγιση, μετά οικονομικής βοήθειας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων με την Τουρκία λειτουργούν προς αυτή την κατεύθυνση. Ισως ακολουθήσουν άλλα, απογοητευτικά ενδεχομένως, εάν επαληθευτούν φήμες περί προσέγγισης Ιταλίας – Τουρκίας, ή ενθαρρυντικά, εάν οι εκτιμήσεις για τη νέα υπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας αποδειχθούν σωστές, Η ρευστότητα πάντως, όχι η εμπιστοσύνη, περισσεύει στον σημερινό κόσμο…