Στις 25 Νοεμβρίου 1973 ανατράπηκε η κυβέρνηση Μαρκεζίνη από τον ταξίαρχο Δ. Ιωαννίδη. Από καιρό είχε συγκροτηθεί μέσα στο στράτευμα μια ομάδα υπό τον Ιωαννίδη που διαφωνούσε με τις επιλογές του Γ. Παπαδόπουλου ως προς την πολιτικοποίηση της «Επαναστάσεως» και ως προς τους χειρισμούς του στο Κυπριακό.
Ο Σπύρος Μαρκεζίνης ήταν αναμφίβολα ένας από τους πιο ευφυείς και καλλιεργημένους Ελληνες πολιτικούς. Βέβαια, πάντα ήταν δίπλα σε κάποιον άλλον ηγέτη –βασιλιά, Παπάγο– έχοντας δεύτερο ρόλο και ποτέ δεν του δόθηκε η ευκαιρία να αναλάβει αυτός τις τύχες της Ελλάδας. Είχε όλα τα χαρακτηριστικά της αδικημένης προσωπικότητας. Ετσι, όταν ο Γ. Παπαδόπουλος του πρότεινε την πρωθυπουργία την αποδέχθηκε και σχημάτισε κυβέρνηση στις 8 Οκτωβρίου 1973. Γνώριζε άριστα το συνταγματικό και πολιτικό πλαίσιο εντός του οποίου θα εκινείτο, πλαίσιο που περιόριζε σημαντικά τα όρια της επιχειρούμενης φιλελευθεροποίησης. Γιατί λοιπόν ο Σπ. Μαρκεζίνης ανέλαβε αυτό το ρίσκο, ενώ γνώριζε τους ασφυκτικούς περιορισμούς υπό τους οποίους θα πολιτευόταν;
Στις δικτατορίες και οι παραμικρές ρωγμές μετατρέπονται τάχιστα σε ρήγματα που οδηγούν σε ανεξέλεγκτες, ανατρεπτικές καταστάσεις.
Ο βολονταρισμός δεν είναι ίδιον μόνο των κομμουνιστών. Χαρακτηρίζει και τους ιδιαίτερα ευφυείς ανθρώπους που, με την οίηση της ευφυΐας τους, πιστεύουν πως μπορούν να ανατρέψουν συσχετισμούς και να διαμορφώσουν αυτοί τον ρουν της Ιστορίας. Αυτή η αλαζονεία επηρεάζει την κρίση του ευφυούς ανθρώπου, ο οποίος έτσι αδυνατεί να αντιληφθεί τα όριά του. Πιστεύει πως γι’ αυτόν δεν υπάρχουν όρια. Αυτό ακριβώς πίστεψε και ο Σπ. Μαρκεζίνης. Υπερεκτίμησε τις δυνάμεις του και πίστεψε πως θα χειραγωγήσει ένα ολόκληρο καθεστώς με πανίσχυρους μηχανισμούς.
Το ουσιαστικό ερώτημα δεν είναι τι θα γινόταν αν δεν ανατρεπόταν ο Μαρκεζίνης –μόνον αναπόδεικτες εικασίες μπορούμε να κάνουμε– αλλά αν το πείραμα της φιλελευθεροποίησης θα μπορούσε να είχε άλλη κατάληξη από αυτή που είχε. Αν δηλαδή ένα δικτατορικό καθεστώς μπορεί να μετασχηματισθεί σταδιακά σε μια φιλελεύθερη δημοκρατία. Η ιστορική πείρα έχει αποδείξει πως οι περιπτώσεις επιτυχίας τέτοιου εγχειρήματος είναι ελάχιστες. Στις δικτατορίες και οι παραμικρές ρωγμές μετατρέπονται τάχιστα σε ρήγματα που οδηγούν σε ανεξέλεγκτες, ανατρεπτικές καταστάσεις.
Και αυτό όφειλε να το γνωρίζει ένας ευφυέστατος και πεπειραμένος πολιτικός.