Ο «Μαγκλάρας» έχει στερεώσει το smartphone σε ένα πλαστικό αναλόγιο. Κρατάει μικρόφωνο. Αφήνει τις πρώτες πενιές να κυλήσουν και προαναγγέλλει: «Ακου, πρόεδρε». Τραγουδάει karaoke: «Σε παρακαλώ απόψε, την ψυχή μου βρες και κόψε». Ανάμεσα σε ρεφρέν και κουπλέ, ο πληθωρικός εστιάτωρ βάζει, όπως οι βετεράνοι της πίστας, και λίγη πρόζα: «Αντρουλάκη. Στα καλύτερα σ’ έχουμε, φίλε μου».
Το βίντεο από την παράτονη υποδοχή του Νίκου Ανδρουλάκη στα Τρίκαλα το προέβαλε ο ίδιος την επόμενη μέρα σε εκπομπή πανελλαδικής εμβέλειας. Λογικό. Ρίτα Σακελλαρίου σε επαρχιακή χασαποταβέρνα: υπάρχει πασοκοπρεπέστερο τεκμήριο της «αυθεντικότητας» του υποψηφίου;
Στην κάλπη, όπου ο Ανδρουλάκης πλειοψήφησε, οι 180.000 από τους 270.000 ήταν άνω των 50 ετών. Αυτό δεν ήταν η είδηση. Είδηση ήταν ότι οι υπόλοιποι –το 34%– ήταν νεότεροι. Τα νούμερα δεν δείχνουν μεγάλη διαφορά από τη δημογραφική σύνθεση του σώματος που μετείχε στην αντίστοιχη εκλογή του 2017. Ωστόσο, ολοένα και συχνότερα ακούει κανείς την εκτίμηση ότι το ΠΑΣΟΚ είναι «μόδα» που γοητεύει ξανά τις τσακισμένες γενιές της κρίσης. Οτι δεν είναι μόνο ένα πολιτικό λείψανο που έχει περάσει στην ποπ κουλτούρα σαν άλμπουμ με «παλιές, χρυσές επιτυχίες». Η «μόδα» έχει πια πολιτικό αντίκρισμα.
Αυτουργοί της μόδας, που ανασυστήνει συμβολικά το ΠΑΣΟΚ, είναι η γενιά του Ανδρουλάκη. Είναι όσοι γεννήθηκαν λίγο πριν – λίγο μετά το 1981. Η γενιά αυτή δεν είχε διαμορφώσει πολιτική συνείδηση τη δεκαετία του ’80, που το ανδρεϊκό ΠΑΣΟΚ μεσουρανούσε. Ενηλικιώθηκε πολιτικά όταν πια στην πασοκική ανθρωπολογία είχε επικρατήσει ακομπλεξάριστα ένα πρότυπο εξουσιαστικής καπατσοσύνης. («Τσουκάτο, Τσουκάτο, τους έχεις από κάτω», ήταν το σύνθημα την εποχή που ο Ανδρουλάκης έμπαινε στην ΠΑΣΠ.)
Κι όμως, η γενιά αυτή ανατρέχει στο αρχετυπικό ΠΑΣΟΚ του ’80 – σε αυτό που έκτοτε ενοχοποιήθηκε ως μήτρα της δικής της χρεοκοπικής δυστυχίας. Εκείνο το ΠΑΣΟΚ προσπαθεί να θησαυρίσει στα μιμίδια της. Εκείνο επιθυμεί. Γιατί;
Μόδα είναι και τα μπαρ που μοιάζουν με κανονικά μπαρ, μόνο που παίζουν Ρίτα και Στράτο (Διονυσίου). Εκεί τα παιδιά της Αλλαγής ακούν ξανά την κασέτα που έπαιζε ο μπαμπάς τους στο αυτοκίνητο.
Η πολιτική νοσταλγία για την πασοκική εποχή δεν είναι άσχετη με το σάουντρακ της οικογενειακής εκδρομής. Οι συνομήλικοι του Ανδρουλάκη ανατρέχουν στον κόσμο που δικαίωσε τις προσδοκίες των γονέων τους. Ηταν και για τους ίδιους ένας κόσμος ασφάλειας. Ενας τόπος θαλπωρής.
Το μέλλον δεν θα είναι ποτέ ξανά έτσι. Δεν θα έχει τη ζέστη της παιδικής σου ηλικίας. («Ημουνα μοναχοπαίδι, ήμουνα μοναχογιός. Κι έχω γίνει ψυχοπαίδι, κι έχω γίνει παραγιός», που λέει απαρηγόρητος και ο ποιητής). Γι’ αυτό, το μόνο που έχεις να προσδοκάς είναι εκείνο το παρελθόν.
«Θα ξανακάνουμε το ΠΑΣΟΚ περήφανη ισχυρή παράταξη του Ανδρέα Παπανδρέου», έλεγε προχθές από τη Ρόδο ο επίδοξος πρόεδρος. Σε ποιον απευθύνεται; Στη γενιά του; ΄Η στους γονείς του; Το ίδιο κάνει. Πρότζεκτ και ο ίδιος εκκρεμούς ξεβλαχέματος, ο φορέας της ανανέωσης μαρτυρεί ότι ακόμη και η νοσταλγία του –η αναζήτηση της ουτοπίας στο παρελθόν– είναι κληρονομημένη. Ατελώς μεταβιβασμένη. Γονική παροχή.
Υποτροπή
Συντηρητικός είναι εκείνος που δεν θέλει να αλλάζουν τα πράγματα πιο γρήγορα απ’ ό,τι μπορεί να αλλάξει ο ίδιος. Αν ο παλιός ορισμός είναι σωστός, τότε η εκλογική βάση του Μητσοτάκη δεν περιμένει από εκείνον θαύματα. Δεν περιμένει επαναστάσεις. Θα περιμένει, όμως, στο τέλος της τετραετίας να έχει εφαρμόσει το νομοσχέδιο που η κυβέρνηση ψήφισε πρώτο: Την άρση του ασύλου ανομίας στα πανεπιστήμια. Στην αρχή φάνηκε ότι το ταμπού έσπασε. Ψηφίστηκαν στη συνέχεια κι άλλοι νόμοι – όπως εκείνος που προβλέπει τη σύσταση πανεπιστημιακής αστυνομίας. Αλλά φέτος, που άνοιξαν ξανά τα ΑΕΙ μετά την καραντίνα, τα κρούσματα υποτροπής στην προηγούμενη κατάσταση είναι πυκνά. Ολο και κάποιος δέρνεται. Ολο και κάποιος περιτοιχίζεται. Ολο και πιο εμφατικά η παλιά ρουτίνα κατακτά το μερίδιό της από τη αβέβαιη μεταρρύθμιση. Οι συντηρητικοί δεν περίμεναν ότι θα έμπαινες στους πανεπιστημιακούς χώρους όπως μπαίνεις σε υποκατάστημα τράπεζας. Αλλά από μια ατζέντα που η ίδια η κυβέρνηση υπερφόρτωσε με συμβολικό βάρος, θα περίμεναν τουλάχιστον μια λελογισμένη απομπαχαλοποίηση. Μάλλον θα την περιμένουν για πολύ ακόμη.