Οι εξελίξεις στον χώρο της πρώην Σοβιετικής Ενωσης, που έχει απομείνει εκτός ευρωατλαντικών δομών τα τελευταία χρόνια, παρήγαγαν μια σειρά από όχι και τόσο «παγωμένες» συγκρούσεις. Προτού καν ακόμη ανακηρυχθεί η ανεξαρτησία της Γεωργίας, η Αμπχαζία αποσπάστηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’90 ενώ την ίδια περίοδο ακολούθησε και η απόσχιση της Υπερδνειστερίας από τη Μολδαβία. Ακολούθησαν συγκρούσεις για τη Νότια Οσετία, δίχως, ωστόσο, αλλαγή του status quo. Εφθασε το 2008 προκειμένου να αποσχισθεί και η Νότια Οσετία, έπειτα από παρέμβαση ενός ρωσικού στρατού που θύμιζε περισσότερο την εποχή της σοβιετικής εμπλοκής στο Αφγανιστάν, παρά τον 21ο αιώνα. Αυτή η εικόνα για την τακτική ικανότητα των ενόπλων δυνάμεων της Ρωσικής Ομοσπονδίας άλλαξε άρδην, όταν εν ριπή οφθαλμού τα «πράσινα ανθρωπάκια» απέκοψαν την Κριμαία από τον ουκρανικό έλεγχο. Εκτοτε στα ανατολικά της Ουκρανίας υφίσταται ένα ανοιχτό μέτωπο ανάμεσα στις κρατικές δυνάμεις και σε αυτονομιστές που, βεβαίως, υποστηρίζονται από τη Μόσχα. Το 2020, στη Λευκορωσία το καθεστώς με ένα μεταμοντέρνο πραξικόπημα ανέτρεψε το εκλογικό αποτέλεσμα, που οδηγούσε σε μια νέα φιλοδυτική κυβέρνηση και αναπόφευκτη προσέγγιση με τη Δύση. Πριν περίπου από ένα χρόνο, οι στρατιωτικές δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν κατήγαγαν ολοκληρωτική νίκη κατά των Αρμενίων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, με τους Ρώσους να γίνονται οι βασικοί εγγυητές της ειρήνης στον νότιο Καύκασο.
Αυτές οι περιοχές περικλείουν την ευρωπαϊκή Ρωσία και αντιμετωπίζονται από τη Μόσχα ως ιστορικό μαλακό υπογάστριο, αδιαπραγμάτευτο για την εθνική ασφάλεια. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις η αντίδραση της Δύσης, για διάφορους λόγους, ήταν μάλλον ήπια. Παρά τις διαφορετικές αφετηρίες, η Ευρώπη θέλει σύσφιγξη των σχέσεων με τη Μόσχα (η Γερμανία επιθυμεί λειτουργική συμβίωση με τη Ρωσία για οικονομικούς λόγους, η Γαλλία λόγω στρατηγικής θεώρησης) αλλά εμφανίζεται ανίκανη για συλλογική δράση.
Ο μεγάλος παράγοντας και σε αυτή την περίπτωση είναι, βέβαια, η πολιτική βούληση στην Ουάσιγκτον. Μπορεί οι Αμερικανοί να σφίγγουν τον κλοιό γύρω από τη Ρωσία, ωστόσο η κινητοποίηση μοιάζει περισσότερο με προσπάθεια να χαραχθεί μια σαφής γραμμή παρά να αμφισβητηθεί η υφιστάμενη κατάσταση. Εκ των πραγμάτων, οι χώρες που μένουν στη νοητή «άλλη πλευρά» της γραμμής αφήνονται οριστικά στη ρωσική σφαίρα επιρροής. Η εκτίμηση ότι το καθεστώς αυτό μοιάζει με νέα «άτυπη» Γιάλτα ανάμεσα στη Μόσχα και στην Ουάσιγκτον είναι μάλλον πρώιμη. Το ερώτημα είναι πού θα βρίσκεται η Ευρώπη αν και όταν Μόσχα και Ουάσιγκτον καταλήξουν σε μια τέτοια διευθέτηση…