Μια σιωπηλή επανάσταση

2' 59" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Οταν ήµουν 10 χρόνων, μετακομίσαμε στη Γαλλία. Για πρώτη φορά βρέθηκα σε ένα σχολείο εντελώς διαφορετικό από αυτό που γνώριζα έως τότε. Παρότι μαθητής σε ένα «καλό» ιδιωτικό σχολείο της Αθήνας, τη Λεόντειο, ακολουθούσα και εγώ την κοινή εκπαιδευτική φιλοσοφία της χώρας: αποστήθιση βιβλίων που είχαν ήδη από τότε κάτι το παρωχημένο πάνω τους, σαν να βρίσκονταν πάντα μερικά βήματα πίσω από την εποχή τους. Η αλλαγή εκπαιδευτικού περιβάλλοντος υπήρξε για μένα ένα απίστευτο σοκ, που δυσκολεύομαι να περιγράψω με λόγια, αλλά αισθάνομαι έντονα ακόμη και σήμερα. Αποστήθιση υπήρχε και στη Γαλλία (ο εφιάλτης μου ήταν τα ποιήματα του Lafontaine), όμως το πρόγραμμα και η μέθοδος διδασκαλίας καλλιέργησαν την κριτική μου ικανότητα μέσω εργασιών με έντονο το στοιχείο της προσωπικής κρίσης, παρουσιάσεων, ευρηματικών εξετάσεων και ανάγνωσης/ανάλυσης λογοτεχνικών βιβλίων ευρύτατης γκάμας – στο σχολείο πρωτοδιάβασα Αγκαθα Κρίστι. Η διετής εμπειρία μου στη Γαλλία υπήρξε απόλυτα καταλυτική για την ανάπτυξή μου. Δίχως αυτή, θα ήμουν σήμερα άλλος άνθρωπος.

Η διαπίστωση πως η παιδαγωγική φιλοσοφία που διέπει την ελληνική πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι παρωχημένη είναι προφανής, σχεδόν αυτονόητη. Το μάθημα, για παράδειγμα, λειτουργεί ως ένας διά ζώσης δίαυλος μετάγγισης μιας αυστηρά κωδικοποιημένης πληροφορίας, όπως αυτή έχει αποθηκευτεί στο ένα βιβλίο που του αντιστοιχεί και που παράγεται κεντρικά. Είναι προφανές πως η προσέγγιση αυτή διακρίνεται από μια μηχανική διάσταση, που αντικατοπτρίζει τις αντιλήψεις των δύο προηγούμενων αιώνων και αντιμετωπίζει τους ανθρώπους ως παθητικούς καταναλωτές γνώσης. Μολονότι τα «καλά» ιδιωτικά σχολεία προσφέρουν καλύτερες συνθήκες και υποδομές από τα δημόσια, ακολουθούν την ίδια φιλοσοφία, με μόνη ίσως εξαίρεση το International Baccalaureate. Το σύστημα αυτό έχει εξελιχθεί σε συστατικό μας στοιχείο και μοιάζει ακλόνητο.

Ομως, κάτι αλλάζει. Με τρόπο αθόρυβο αλλά ουσιαστικό, το υπουργείο Παιδείας έχει ξεκινήσει μια ριζοσπαστική μεταρρύθμιση με νέα προγράμματα σπουδών και μια νέα φιλοσοφία διδασκαλίας που ευθυγραμμίζονται με τη σύγχρονη ευρωπαϊκή πρακτική. Κεντρικά ορίζεται πλέον μόνο ένα σημαντικά διευρυμένο περίγραμμα της ύλης του μαθήματος. Ομάδες συγγραφέων και εκδοτικοί οίκοι προτείνουν βιβλία με βάση τις προδιαγραφές αυτές και τα σχολεία επιλέγουν τα βιβλία που προτιμούν. Ταυτόχρονα, συμπληρώνονται με πλούσιο ψηφιακό υλικό που ανανεώνεται συνεχώς, καθώς αναβαθμίζονται οι σχολικές ψηφιακές υποδομές με κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης. Παράλληλα, εισάγονται νέες μέθοδοι διδασκαλίας, όπως η ανάγνωση και ανάλυση ολόκληρων λογοτεχνικών βιβλίων και η διαθεματικότητα (ένα βιβλίο λογοτεχνίας μπορεί να συνδυάζεται με άλλα μαθήματα, όπως, π.χ., η ιστορία ή η φυσική) και νέα εργαλεία, όπως τα παιχνίδια ρόλων, οι διαδραστικοί πίνακες και τα εργαστήρια δεξιοτήτων. Οι μέθοδοι αξιολόγησης των μαθητών αποφασίζονται στο σχολείο, βασίζονται σε τράπεζα θεμάτων και περιλαμβάνουν μαθητικές παρουσιάσεις και εργασίες.

Οι μέθοδοι αξιολόγησης των μαθητών αποφασίζονται στο σχολείο, βασίζονται σε τράπεζα θεμάτων και περιλαμβάνουν μαθητικές παρουσιάσεις και εργασίες.

Η εφαρμογή των αλλαγών αυτών έχει ήδη ξεκινήσει πιλοτικά στα πειραματικά σχολεία και προβλέπεται να επεκταθεί σταδιακά από την επόμενη σχολική χρονιά, παράλληλα με την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στις νέες αυτές μεθόδους. Η εφαρμογή είναι πάντα η δυσκολότερη υπόθεση. Πολλοί φοβούνται το ξεβόλεμα από τις συνήθειές τους, ακόμη και αν αυτές είναι κακές: διοίκηση, εκπαιδευτικοί, οικογένειες. Αλλοι βλέπουν το σχολείο όχι ως ένα εργαλείο διανοητικής ανάπτυξης και κοινωνικής κινητικότητας, αλλά σαν έναν τόπο τέλματος, μιζέριας και πολιτικής στρατολόγησης. Οι υποδομές είναι φτωχικές, τα κονδύλια δεν είναι πάντα διαθέσιμα, οι υπουργοί και οι κυβερνήσεις αλλάζουν, ο φόβος του πολιτικού κόστους κυριαρχεί. Και πάντοτε, τα εμπόδια αυτά λειτουργούν ως προφάσεις για να μην αλλάξει τίποτα. Επιτέλους όμως, κάτι κινείται. Αν η σιωπηλή επανάσταση που επιχειρεί η Νίκη Κεραμέως εδραιωθεί και πετύχει, θα αλλάξει ριζικά το σχολείο. Και αν γίνει αυτό, θα αλλάξει προς το καλύτερο και η ελληνική κοινωνία.

* Ο κ. Στάθης Ν. Καλύβας είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης, κάτοχος της έδρας Gladstone στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή