Αμφίβολο αν η Ενωμένη Ευρώπη βρέθηκε ποτέ σε πιο δύσκολη συγκυρία από τη σύστασή της, ακόμη και πριν διαμορφωθεί στη σημερινή οντότητα. Πότε άλλοτε δεν ήταν αναγκασμένη να αντιμετωπίζει ταυτόχρονα πανδημία επικών διαστάσεων, τρομακτική άνοδο των τιμών στην ενέργεια, γεωπολιτικές προκλήσεις στα σύνορά της, εθνικές πολιτικές και συμφέροντα που αποκλίνουν, αμφισβητούν το ενιαίο πρόσωπό της και συμβάλλουν στην αβουλία της. Δικαιολογείται, λοιπόν, η εκτίμηση ότι σε αυτήν τη συγκυρία δοκιμάζεται από πρωτόγνωρη καταιγίδα, δίχως προηγούμενο και πάντως όχι με τέτοια χαρακτηριστικά.
Η Ευρώπη δεν ευθύνεται για την πανδημία και την εξέλιξή της. Κανείς δεν μπορεί να της ρίξει το φταίξιμο για την εμφάνιση του κορωνοϊού, την επέλασή του, την επιμονή του, τις επικίνδυνες μεταλλάξεις του. Αντιθέτως, εμφανίστηκε ενωμένη στην προμήθεια και διάθεση των εμβολίων, αλλά και σε ένα βαθμό στη λήψη προστατευτικών μέτρων, για να περιοριστεί κατά το δυνατόν η διάδοσή του. Στο ίδιο θετικό πλαίσιο εντάσσεται και η χαλάρωση της δημοσιονομικής πειθαρχίας για να γίνει δυνατή η στήριξη των πληθυσμών και των εθνικών οικονομιών από τις κυβερνήσεις.
Είναι, δυστυχώς, φανερό ότι η θετική ανταπόκριση της Ευρώπης, ως συνόλου, στην αντιμετώπιση της πανδημίας δεν έχει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Η μετάλλαξη «Ομικρον» διέψευσε τις προσδοκίες και σε όλες τις πρωτεύουσες υπάρχει κλίμα πανικού, που εκφράζεται από τις αποκαρδιωτικές εκτιμήσεις των ειδικών για τις προοπτικές και τα διλήμματα των κυβερνήσεων, που από τη μία πλευρά αντιλαμβάνονται ότι πρέπει να πάρουν μέτρα και από την άλλη βλέπουν με δέος τις αρνητικές επιπτώσεις που θα έχει η λήψη τους στις ήδη βασανισμένες οικονομίες. Το κακό είναι επίσης ότι και στην Ευρώπη υπάρχουν πια φαινόμενα πολιτικού διχασμού –όπως στις ΗΠΑ– γύρω από τον εμβολιασμό, και το χειρότερο ότι η συνέχεια θα είναι πάρα πολύ δύσκολη, με άδηλο το τέλος αυτής της περιπέτειας.
Aντιμετωπίζει ταυτόχρονα πανδημία, άνοδο των τιμών στην ενέργεια, γεωπολιτικές προκλήσεις, εθνικές πολιτικές που αποκλίνουν.
Ενώ όμως κανείς δεν δικαιούται να κατηγορεί την Ενωμένη Ευρώπη για την πανδημία, παρόλο που δεν καταφέρνει ακόμη να αποκρούσει την απειλή της, όπως και ολόκληρος ο κόσμος, έχει ευθύνες για την έκρηξη των τιμών στην ενέργεια, την ανυπαρξία ενιαίας στάσης στα παγκόσμια γεωπολιτικά παιχνίδια, ακόμη και όταν αυτά παίζονται στα σύνορά της, την αδυναμία της να κάνει βήματα εμβάθυνσης της ενοποίησής της και την αναποφασιστικότητά της στην επιβολή μιας σχετικά ίδιας συμπεριφοράς και σεβασμού των εταίρων στο πεδίο της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων. Οταν ανακύπτουν κρίσεις τα προβλήματα της Ευρώπης γίνονται αισθητά και ορατά…
Παρά τα όσα γράφονται και λέγονται, υπό την επιρροή κατευθυνόμενης προπαγάνδας τα περισσότερα, η αστρονομική αύξηση των τιμών στο φυσικό αέριο δεν προκαλείται αποκλειστικά από πολιτικές του Πούτιν επειδή θέλει να στραγγαλίσει την Ευρώπη. Πρόβλημα της Ευρώπης είναι η άρνησή της να διαπραγματεύεται ως ενιαίο σύνολο ποσότητες, τιμές και χρονική διάρκεια συμβολαίων· η Ευρώπη συμμετέχει ουσιαστικά στην απομόνωση της Ρωσίας και μετά την πτώση της Σοβιετικής Ενωσης, η ίδια αρνείται τους φόβους της Μόσχας για την ασφάλειά της, αυτή υποκύπτει σε πιέσεις ώστε να μην ολοκληρώνεται ή να καθυστερεί η λειτουργία του North Stream 2, με αποτέλεσμα η διοχέτευση του αερίου να μην ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της δικής της ζήτησης.
Αναμφίβολα, η Ρωσία του Πούτιν δεν είναι άμωμη, άσπιλη και αθώα, ούτε παραγνωρίζονται οι φόβοι και το ιστορικό παρελθόν στις σχέσεις ευρωπαϊκών χωρών με τον μεγάλο γείτονά τους. Και βεβαίως επιβαρυντικό ρόλο παίζει η κατάσταση που διαμορφώθηκε από την πανδημία στις παγκόσμιες αγορές, σε συνδυασμό με τις πολιτικές που έχουν αποφασιστεί σχετικά με την κλιματική αλλαγή. Η Ευρώπη, όμως, πρέπει να καταλάβει κάποια στιγμή ότι είναι προς το συμφέρον της η προσέγγιση με την αχανή Ρωσία, τον πληθυσμό της και τους φυσικούς πόρους της –με όρους πάντα– αν θέλει να είναι σημαντικός παίκτης στη διεθνή σκακιέρα. Είναι ηλίου φαεινότερον…
Η ευρωπαϊκή αβελτηρία στο να βρει κοινό βηματισμό είναι ταυτόχρονα αιτία και αποτέλεσμα της διαφοροποιημένης αντιμετώπισης προκλήσεων στα σύνορά της και της ανοχής που επιδεικνύει απέναντι σε κυβερνήσεις εταίρων που παρεκκλίνουν από τη φιλελεύθερη δημοκρατία. Χάριν εθνικών και οικονομικών συμφερόντων. Ετσι όμως το ευρωπαϊκό «καράβι» ΜΑΣ θα κλυδωνίζεται επικίνδυνα σε φουρτουνιασμένες θάλασσες.