Η έλξη της περιπέτειας

2' 11" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Τα έφερε η τύχη έτσι ώστε το 2021 να γιορτάσουμε διακόσια χρόνια από την Επανάσταση της ανεξαρτησίας μας, την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού, και ήρθε η ώρα με το νέο έτος να θρηνήσουμε τα εκατό χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922.

Και στις δύο περιπτώσεις θηρευτές οραμάτων, εμείς οι Ελληνες –εκόντες άκοντες οι πλέον δύσπιστοι– ήρθαμε αντιμέτωποι με την πραγματικότητα. Με άλλα λόγια, στο σημείο όπου η επίτευξη «του απολύτου» είναι ανέφικτη, εκεί όπου τον πρώτο ρόλο έχει «η περιπέτεια», όσο οδυνηρή κι αν στη συνέχεια αποδειχτεί.

Το όραμα της Επαναστάσεως του 1821 ήταν η αναβίωση του πνεύματος της κλασικής Αθήνας. Και στο σημείο αυτό οι Ελληνες διανοούμενοι συνάντησαν τους Ευρωπαίους οπαδούς του Διαφωτισμού και του Ρομαντισμού.

Μόνον που αυτό συνέβη σε ύστερο χρόνο. Και εάν μετά τη συντριβή του Ναπολέοντα Βοναπάρτη και την παλιννόστηση του παλαιού καθεστώτος στην Ευρώπη, το πνεύμα της αναβιώσεως της κλασικής αρχαιότητος διατηρήθηκε για κάποιες δεκαετίες στην Ελλάδα, αυτό μάλλον οφείλεται στην αρχαιολατρία και τον ρομαντισμό του Οθωνα – του πρώτου Βασιλέα της Ελλάδος.

Ενα άλλο όραμα, ωστόσο, είχε αρχίσει να κάνει την εμφάνισή του. Η αναβίωση του Βυζαντίου. Μία ιδέα πιο συμβατή με την παράδοση των νεοελλήνων. Η επαναπροσέγγιση και η μερική γεφύρωση του ρήγματος της Εκκλησίας της Ελλάδος με το Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως το 1850 ήταν το πρώτο βήμα, με πρακτικές συνέπειες.

Οι Ελληνες διανοούμενοι που είχαν αγνοήσει με περιφρόνηση το Βυζάντιο –δέσμιοι του ιδεολογήματος του Διαφωτισμού και της αρχαιολατρίας– αρχίζουν να υιοθετούν νέα θεώρηση της Ιστορίας των Ελλήνων.

Οι μελέτες του Βαυαρού ιστορικού και συγγραφέα Γιαγκόμπ Φαλμεράιερ, που διατύπωσε από το 1830 τη θεωρία της φυλετικής ασυνέχειας των νεοελλήνων, όφειλε να απαντηθεί. Ο Σπυρίδων Ζαμπέλιος υπήρξε ο πρώτος που εβάσισε την ιστορική ενότητα του ελληνισμού στη γλώσσα. Ακολούθησε ο σαρωτικός Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, που όντως συνέδεσε τα ανόμοια σε ιστορική ενότητα, η οποία ξεκινάει από την αρχαιότητα και διά του Βυζαντίου στη νέα Ελλάδα.

Αυτός ο διανοητικός πράγματι άθλος δεν ήταν δυνατόν να μη συνεπάρει την πολιτική ηγεσία και το αίσθημα των πολιτών. Η περιπέτεια επανιδρύσεως της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας εξεδηλώθη με τον Κριμαϊκό Πόλεμο του 1853, για να καταλήξει στην κατοχή της Ελλάδος από τους Γάλλους.

Ακολούθησε ο ατιμωτικός πόλεμος του 1897, εξ αφορμής της εθνικής διεγέρσεως της Κρήτης, για να φτάσουμε στη Μικρασιατική εκστρατεία, οπότε το όραμα της ανασυστάσεως της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας στην εδαφική της μορφή συνετρίβη στις ακτές της Ιωνίας. Πέρασαν εκατό χρόνια από τότε.

Μια νοσταλγία αναβιώσεως του ενδόξου παρελθόντος χαρακτηρίζει εμάς τους Ελληνες. Και επιμένουμε πεισματικά. Ισως γιατί η περιπέτεια μας γοητεύει περισσότερο από την επίτευξη του στόχου που θέτουμε εκάστοτε. Αν όμως ρίξουμε μια ματιά στη γειτονιά μας, πάλι καλά τα πήγαμε. Καλή χρονιά.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή