Μην παραλείψουμε το καλό νέο. Η χρονιά αυτή προβλέπεται υψηλής ανάπτυξης. Και για την ελληνική οικονομία όλες οι ενδείξεις και οι εκτιμήσεις διεθνών και εγχώριων παρατηρητών συμπίπτουν στην υψηλή ανάπτυξη, την ενίσχυση των επενδύσεων αλλά και των εξαγωγών. Μόνο η αυτιστική αντιπολίτευση δεν συμφωνεί…
Βέβαια η εξέλιξη των χρηματιστηριακών αγορών είναι μια άλλη υπόθεση. Στις ΗΠΑ, η μεγάλη άνοδος της προηγούμενης περιόδου προσθέτει νευρικότητα. Αλλά και στις ευρωπαϊκές αγορές, όπως αποδείχθηκε τις τελευταίες ημέρες, αρκεί μια υποψία ανόδου επιτοκίων, ένα υπονοούμενο της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας Fed, για να φέρει πτώση.
Η δημοσίευση των πρακτικών από την τελευταία συνεδρίαση επιτροπής της Fed έδειξε πως συζητήθηκε όχι μόνο η επίσπευση της μείωσης των επιτοκίων αλλά και η συρρίκνωση του ισολογισμού της, ύψους 8,9 τρισ. δολαρίων, δηλαδή να μειωθεί η αγορά ομολόγων. Πόσο γρήγορα θα αυξηθούν τα επιτόκια; Μήπως στη συνεδρίαση του Μαρτίου; Οι ευρωπαϊκές αγορές δεν περίμεναν και η πτώση των χρηματιστηρίων δείχνει πόσο ευάλωτη είναι η ανάπτυξη της πραγματικής οικονομίας. Εξαιρούνται οι τραπεζικές μετοχές που θεωρείται ότι ευνοούνται από την άνοδο επιτοκίων. Ιδιαίτερα όμως μεγάλη πτώση είχαν οι τεχνολογικές μετοχές, καθώς τα μελλοντικά κέρδη των εταιρειών αυτών θεωρούνται λιγότερο ελκυστικά όταν τα επιτόκια είναι υψηλότερα, καθώς το αυξημένο κόστος χρέους μπορεί να εμποδίσει την ανάπτυξή τους.
Αυτός είναι ο αθέατος ακόμα κίνδυνος και για ελληνικές επιχειρήσεις που διατυμπανίζουν αισιόδοξα σχέδια στο περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων και υψηλής ρευστότητας της διεθνούς αγοράς ομολόγων.
Μεγάλο μέρος του παγκόσμιου χρέους εταιρειών αξιολογείται ως «κερδοσκοπικό» ή «ΒΒΒ».
Το τελευταίο διάστημα οι επενδύσεις έφθασαν και σε ορισμένες χώρες ξεπέρασαν τα επίπεδα πριν από την πανδημία, παρότι αυξήθηκε το χρέος των εταιρειών χάρη στα χαμηλά επιτόκια. Ωστόσο, η αύξηση των «οφειλών της πανδημίας» είναι μια ευρύτερη απειλή για την ανάπτυξη. Οπως επισημαίνει η πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ, μεγάλο μέρος του παγκόσμιου χρέους εταιρειών (περιλαμβάνονται κυρίως τα εταιρικά ομόλογα) αξιολογείται ως «κερδοσκοπικό» ή «ΒΒΒ», δηλαδή στη χαμηλότερη κατηγορία της επενδυτικής βαθμίδας (investment grade). Αυτή που στοχεύουμε να (επανα)κατακτήσουμε ως ελληνική οικονομία το προσεχές διάστημα χάρη στη γρήγορη ανάπτυξη.
Μια ενδεχόμενη απότομη αύξηση κόστους των εταιρειών μπορεί να περιορίσει τις δυνατότητες εξυπηρέτησης του χρέους. Ερευνα της S&P Capital IQ υπολογίζει ότι το 5% των εταιρειών εμφανίζει δείκτη εξυπηρέτησης χρέους (ICR) κάτω από 1, υπάρχει ένα επιπλέον 7% με δείκτη ανάμεσα σε 1 και 2, ενώ η αποδεκτή επίδοση είναι 3. Περίπου το 12% των εταιρειών θεωρείται ευάλωτο, ίσως και υπερχρεωμένο με βάση αυτόν τον δείκτη. Πρόκειται για ένα απλό κλάσμα με αριθμητή το EBITDA (κέρδη προ φόρων, τόκων, αποσβέσεων) και παρονομαστή τις δαπάνες για την εξυπηρέτηση οφειλών, πληρωμή τόκων κ.ά.
Στην ελληνική αγορά, η χρηματοδότηση εταιρειών αυξήθηκε μετά τον Οκτώβριο από το σχεδόν μηδενικό επίπεδο που βρισκόταν την προηγούμενη περίοδο. Η μηνιαία καθαρή ροή χρηματοδότησης προς επιχειρήσεις, τον Νοέμβριο του 2021, ήταν θετική κατά 538 εκατ. ευρώ, έναντι 148 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα, ενώ ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής αυξήθηκε σε 4,0% από 3,8% τον προηγούμενο μήνα. Προφανώς είναι μικρό ποσοστό.
Οι επιχειρήσεις δεν πήραν χρηματοδότηση από τις τράπεζες, αλλά πολλές δανείστηκαν από τη διεθνή αγορά ομολόγων. Κάποιες την περίοδο της πανδημίας πέτυχαν διευκολύνσεις στην εξυπηρέτηση παλαιών δανείων, οι οποίες δεν εξαφάνισαν τα χρέη και στην περίπτωση ανόδου επιτοκίων θα αποδειχθούν μεγαλύτερο βάρος. Βέβαια, αυτά τα προβλήματα υπάρχουν επειδή η εκκαθάριση του παρελθόντος είναι αργή.