Το ζήτημα των σχολείων είναι φυσικά πολύ κεντρικό και ευαίσθητο θέμα για τις ελληνικές οικογένειες. Τα παιδιά μας είναι ό,τι πολυτιμότερο έχουμε, άρα η συζήτηση για το άνοιγμα των σχολείων με ασφάλεια είναι αναγκαία.
Την τελευταία περίοδο έχει μονοπωλήσει την προσοχή και παίρνει χρόνο και ενέργεια από το κεντρικό πρόβλημα, που είναι η συνολική αντιμετώπιση της επιδημικής έξαρσης, στη χειρότερη περίοδο της πανδημίας.
Η απόφαση έχει ήδη παρθεί από την κυβέρνηση και τις επιτροπές ειδικών και μένει σε όλους να στηρίξουμε την καλύτερη εφαρμογή της, πειθαρχώντας στις διατάξεις. Η κριτική στήριξη θα πρέπει να είναι μονόδρομος.
Ολοι θα πρέπει να είμαστε υπέρ ανοιχτών σχολείων με ασφάλεια. Είμαι πεισμένος ότι οι υπεύθυνοι και ιδιαίτερα ο πρωθυπουργός θέτουν ως απόλυτη προτεραιότητα την ασφαλή λειτουργία των σχολείων και έχουν αφιερώσει σημαντικά κονδύλια γι’ αυτόν τον σκοπό. Ελπίζω ο πρωθυπουργός να συνεχίσει να υποστηρίζει την αναβάθμιση της Παιδείας και μετά τη λήξη της παρούσας κατάστασης ανάγκης.
Οι υπεύθυνοι έχουν προτείνει ένα συγκεκριμένο σχέδιο βασισμένο στην προηγούμενη εμπειρία, το οποίο είναι πολύπλοκο και κοστίζει. Βασίζεται, εκτός από τις μάσκες, σε έναν ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό τεστ.
Η Ελλάδα έχει κάνει πρωτοποριακά βήματα στη διαθεσιμότητα και χρήση των διαγνωστικών τεστ που σηματοδοτούν μια καινούρια περίοδο στην ιστορία των επιδημιών.
Το περασμένο διάστημα η κριτική μου ήταν ότι η Ελλάδα δεν χρησιμοποιούσε πολλά τεστ, και έτσι δεν είχαμε μια ακριβή εικόνα της επιδημίας. Αυτό έχει αλλάξει άρδην την τελευταία περίοδο και η Ελλάδα έγινε πρωτοπόρος στη χρήση των τεστ.
Από είδος πολυτελείας έγιναν είδος μαζικής κατανάλωσης και έχουν μπει σε κάθε σπίτι. Να αναφέρω σε αντιδιαστολή τις ΗΠΑ, όπου είμαστε ανέτοιμοι και χωρίς υποδομή και τεστ για τη διεξαγωγή των αναγκαίων εξετάσεων.
Αυτό είναι ένα παράδειγμα για το ότι σε τέτοια οργανωτικά θέματα η έγκαιρη προετοιμασία είναι αναγκαία και ότι ούτε οι επιτυχίες ούτε οι αποτυχίες συμβαίνουν από μόνες τους. Υπάρχουν υπεύθυνοι, και αν θέλουμε να είμαστε δίκαιοι πρέπει να τους χρεώνουμε και τις αποτυχίες και τις επιτυχίες. Φυσικά, αυτό δεν συμβαίνει συχνά στην πολιτική.
Ενώ όλοι υποστηρίζουμε τη διά ζώσης λειτουργία των σχολείων, υπάρχει η πρόταση, που και εγώ συνεχίζω να στηρίζω, για επέκταση των διακοπών κατά μία ή δύο εβδομάδες, με ή χωρίς τηλεκπαίδευση γι’ αυτό το διάστημα. Η υπουργός Παιδείας δήλωσε ότι η τηλεκπαίδευση είναι έτοιμη και άμεσα διαθέσιμη, καθησυχάζοντας αμφιβολίες.
Οι διαφορετικές γνώμες για το άνοιγμα των σχολείων οφείλονται σε διαφορετικές εκτιμήσεις του ρίσκου. Για να αποφασίσουμε τον βαθμό ρίσκου στα σχολεία πρέπει να πούμε μερικά για το τσουνάμι που διατρέχει σήμερα την ελληνική κοινωνία.
Είναι εντυπωσιακό ότι, έπειτα από δύο χρόνια επιδημίας με διαδοχικά επιδημικά κύματα και μια τεράστια παγκόσμια εμβολιαστική προσπάθεια, νέα στελέχη του κορωνοϊού εξακολουθούν να δημιουργούν μεγάλα επιδημικά κύματα και τσουνάμι, δηλαδή εξαιρετικά γρήγορα και έντονα κύματα τα οποία είναι ένας τεράστιος κίνδυνος για την κοινωνία, τη δημόσια υγεία και την οικονομία.
Ο λόγος είναι φυσικά ότι ο κορωνοϊός μεταδίδεται ολοένα και ευκολότερα μέσω μικροσταγονιδίων, τα οποία μένουν στον αέρα για αρκετό καιρό και μολύνουν εύκολα.
Στηρίζω την πρόταση για επέκταση των διακοπών κατά μία ή δύο εβδομάδες, με ή χωρίς τηλεκπαίδευση γι’ αυτό το διάστημα.
Αυτοί που υποστηρίζουν ότι το ρίσκο από το άμεσο άνοιγμα των σχολείων είναι αποδεκτό δεν παίρνουν υπόψη τις αλλαγές του ιού.
Τα καινούργια στελέχη είναι ουσιαστικά διαφορετικοί ιοί που προκαλούν νέες επιδημίες. Αυτό είναι ευκολότερο να κατανοηθεί για το στέλεχος «Ομικρον», που μεταδίδεται φοβερά γρήγορα αερογενώς. Ουσιαστικά, αν είστε σε έναν εσωτερικό χώρο με έναν μεταδότη έχετε μεγάλη πιθανότητα να μολυνθείτε.
Το «Ομικρον» αποφεύγει πολλά από τα προστατευτικά αντισώματα που δημιούργησαν οι μολυσμένοι και οι εμβολιασμένοι. Αυτό εξηγεί τον τεράστιο αριθμό αναμολύνσεων που έχουμε με το «Ομικρον». Οταν αποκτήσουμε ένα επικαιροποιημένο εμβόλιο για το «Ομικρον» οι αναμολύνσεις θα περιοριστούν, αλλά η ταχεία εξάπλωση του ιού θα παραμείνει πρόβλημα.
Τρία είναι τα βασικά λάθη των υπευθύνων που προτείνουν το άμεσο άνοιγμα των σχολείων.
• Πρώτο και σημαντικότερο είναι το τσουνάμι. Σε συνθήκες ύπαρξης τόσων κρουσμάτων, είναι αδύνατον να κρατήσεις ομαλή λειτουργία γιατί μολύνσεις θα υπάρχουν και γύρω σου και στο σχολείο και θα κάνουν τη λειτουργία προβληματική. Η ελπίδα είναι ότι θα περάσει γρήγορα η κορυφή του επιδημικού κύματος και τα σχολεία θα ανοίξουν σίγουρα κάτω από καλύτερες συνθήκες σε 1-2 εβδομάδες. Οπως έχουμε πει, το τσουνάμι δεν βαστάει πολύ, αλλά μπορεί να αφήσει πίσω του καταστροφή.
• Δεύτερον, η τακτική βασίζεται υπερβολικά στα τεστ. Αυτό είναι ένα θαυμάσιο εργαλείο, αλλά δεν θα λύσει το πρόβλημα γιατί ο ιός είναι πολύ γρήγορος για τα τεστ. Επειδή μεταδίδεται πολύ γρήγορα, αρχίζοντας και πριν από την ανάπτυξη συμπτωμάτων. Η κυβέρνηση έκανε ένα παρόμοιο λάθος υπερτονίζοντας τα αποτελέσματα των εμβολίων το προηγούμενο διάστημα. Παρόλο που και τα εμβόλια και τα τεστ είναι εργαλεία τεράστιας σημασίας, κανένα από μόνο του δεν θα λύσει το πρόβλημα. Χρειαζόμαστε έναν συνδυασμό από όλα τα όπλα που έχουμε και τη σωστή εφαρμογή τους.
• Τρίτον, η τακτική για τα σχολεία είναι σχεδιασμένη για να αντιμετωπίσει τις επιδημίες του παρελθόντος. Η μεταδοτικότητα του «Ομικρον» είναι τέτοια που να μην επιτρέπει την ομαλή σχολική λειτουργία.
Το μήνυμα που προσπαθούσαμε να δώσουμε δεν έχει εισακουστεί ακόμα και σήμερα. Επειδή το «Δέλτα» και το «Ομικρον» έχουν καινούργιες ιδιότητες, αυτά που ξέραμε μέχρι τώρα πρέπει να τα ξεχάσουμε και να δούμε πώς θα αντιμετωπίσουμε τις νέες επιδημίες με νέους κανόνες και πρακτικές.
Ο προηγούμενος εμβολιασμός ακόμα και με τρεις δόσεις δεν προστατεύει από τη μόλυνση, αλλά από τη βαριά νόσο. Ο ιός δεν σταματάει παρά μόνο με lockdown.
Οι καλές μάσκες βοηθούν, αλλά δεν λύνουν το πρόβλημα. Το στέλεχος «Ομικρον» δεν είναι ήπιος ιός, αλλά προβληματικός, όπως προειδοποίησε ο ΠΟΥ. Το σύστημα περίθαλψης στην Ελλάδα έχει ήδη ξεπεράσει τα όριά του, με αποτέλεσμα πολλοί να μη βρίσκουν κατάλληλη θεραπεία.
Ο κίνδυνος για ακόμα χειρότερες συνθήκες είναι ορατός. Σε αυτή τη συγκυρία είναι σοφό να ξαναεξεταστεί το άνοιγμα των σχολείων, αφού μάθουμε την πορεία της επιδημίας τις επόμενες μέρες.
* Ο κ. Γιώργος Παυλάκης είναι γιατρός – ερευνητής.