Υπάρχει ένα thread στο Reddit r/antiwork, που έχει 1,6 εκατ. μέλη και αποτελεί κεντρικό κομμάτι του ανερχόμενου αντι-εργατικού κινήματος. Οπως διαβάζω στο Money Review της «Κ», η πλήρης ονομασία του είναι «Antiwork: Ανεργία για όλους, όχι μόνο για τους πλούσιους!» και δημιουργήθηκε το 2013.
Ξεκίνησε δυναμικά, αλλά εκεί που απογειώθηκε ήταν με το ξέσπασμα της πανδημίας. Το πρώτο, καθολικό, lockdown οδήγησε αρκετούς να επανεξετάσουν προτεραιότητες και αξίες.
Για πολλούς, βέβαια, ήταν ένα σοκ: ήρθαν αντιμέτωποι με τη μοναξιά τους, με την ανυπαρξία προσωπικής ζωής, ήρθαν επίσης αντιμέτωποι με τις προβληματικές σχέσεις που κρύβονταν κάτω από το μπάλωμα της (πραγματικής) έλλειψης χρόνου και του φόρτου εργασίας ή με τις δυσλειτουργικές τους οικογένειες.
Για άλλους, πάλι, το lockdown ήταν μια απελευθερωτική εμπειρία. Οπως διαβάζω, το r/antiwork μετράει κατά μέσον όρο 1.500 νέα posts την ημέρα, στα οποία τα μέλη, που αυτοαποκαλούνται «Idlers» (αργόσχολοι), μοιράζονται τις εμπειρίες τους με κακά αφεντικά και ενθαρρύνουν και άλλους να παραιτηθούν.
Οπως το καταλαβαίνω πάντως, το πρόβλημα δεν είναι (μόνο) τα «κακά αφεντικά». Μετά την οικονομική κρίση, υπάρχουν πολλές καλές δουλειές, με «καλά αφεντικά», στις οποίες όμως οι εργαζόμενοι νιώθουν εγκλωβισμένοι· οι επιπτώσεις της κρίσης παγίωσαν δυσχερείς συνθήκες εργασίες: υποστελέχωση και άρα αύξηση φόρτου εργασίας χωρίς επιπλέον αμοιβή, μείωση και «πάγωμα» των (χαμηλών) μισθών, έλλειψη εναλλακτικής επιλογής (δεν υπάρχουν δουλειές) κ.ά.
Θέλω να πω, ένα σωρό ανατροπές εξαιτίας της κρίσης επέφεραν μια καθολική απογοήτευση και ένα τέλος ακόμα και στις ψευδαισθήσεις εκείνες που κινητοποιούν σε έναν εργαζόμενο αυτό που λέμε «δημιουργικό άγχος».
Ακόμη και αν επανέλθουμε σιγά σιγά στους πρότερους ρυθμούς, κάτι έχει αλλάξει ριζικά στον τρόπο που βλέπουμε την εργασία, όχι μόνον οι εργαζόμενοι αλλά και οι εργοδότες – με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό το τελευταίο.
Το θέμα ωστόσο δεν είναι στενά εργασιακό, οικονομικό. Πολύ πριν από την έλευση της πανδημίας, πολλοί άνθρωποι, και στη χώρα μας, ένιωθαν ότι δουλεύουν πολύ και χωρίς ουσιαστικό λόγο: για να πάρουν ένα ακριβό αυτοκίνητο; Για να φάνε σε ένα ακριβό εστιατόριο; Για να πάνε τα παιδιά τους σε ακριβό σχολείο; Ναι, και για πολλά άλλα ακόμη. Στο τέλος, όμως, αυτό που απομένει είναι ένα έλλειμμα νοήματος. Είναι λες και οι εξωτερικές συγκυρίες (οικονομική κρίση, πανδημία) να επιβεβαίωσαν μια εσωτερική αγωνία: ο χρόνος φεύγει και χάνεται και εμείς, όπως ζούμε, τον βιώνουμε μονάχα ως παράγοντα φθοράς.
Κάτι έχουμε πάρει πολύ λάθος και αυτή η σκέψη μάς τρώει τα σωθικά χρόνια τώρα.