Οι καταλήψεις σχολείων και πανεπιστημιακών σχολών είναι μία από τις ανθεκτικότερες παραδόσεις της μεταπολιτευτικής δημοκρατίας. Θα έλεγε κανείς πως είναι μία από τις παγίδες που έστησε η δικτατορία στη δημοκρατία. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για αναπαραστάσεις των καταλήψεων της Νομικής και του Πολυτεχνείου το 1973. Και ως τέτοιες έχουν νομιμοποιηθεί στην κοινή μας συνείδηση. Τόσο που υπό ορισμένες προϋποθέσεις θεωρείται ότι ανταποκρίνονται και στους τύπους του νόμου. «Αν η πλειοψηφία αποφασίσει κατάληψη, τότε η αστυνομία δεν μπορεί να επέμβει», δήλωσε τις προάλλες ο κ. Θεοδωρικάκος. Η πλειοψηφία κάποιας συνέλευσης, η οποία εννοείται ότι δεν ελέγχεται για τα «τυπικά», που στη δημοκρατία είναι ουσιαστικά. Οπως, π.χ., η απαρτία σε σχέση με το σύνολο των φοιτητών. Οπως, π.χ., η δικαιοδοσία της συνέλευσης να αναστείλει τη λειτουργία του ιδρύματος που της επιτρέπει να υπάρχει. Οπως, π.χ., το δικαίωμα του διδάσκοντος ή του φοιτητή να κάνει μάθημα.
Προχθές, στο «πανεκπαιδευτικό συλλαλητήριο» που κατέλαβε το κέντρο της Αθήνας δεν συμμετείχαν παρά μόνο καμιά χιλιάδα άτομα, όπως άκουσα στο ρεπορτάζ. Αυτό δεν εμπόδισε τον ίδιο ρεπόρτερ που μετέδωσε την πληροφορία να συνεχίζει να το αποκαλεί «πανεκπαιδευτικό». Οι λέξεις έχουν χάσει το βάρος της σημασίας τους. Ακούς για κατάληψη 34 ετών στο ΑΠΘ και το προσπερνάς. Σου κάνει την ίδια εντύπωση με τον αριθμό των τροχαίων δυστυχημάτων τις ημέρες του Πάσχα. Τι λες, βρε παιδί μου;
Η δεύτερη παγίδα που έστησε η δικτατορία στη δημοκρατία ήταν το «άσυλο», το προστατευτικό πέπλο των καταλήψεων. Να θυμίσω απλώς δύο μεγάλες καταστροφές που προκάλεσε το «άσυλο». Η πρώτη ήταν ο εμπρησμός του Πολυτεχνείου και η καταστροφή, εκτός των άλλων, αναντικατάστατων έργων τέχνης επί πρυτανείας Μαρκάτου. Η δεύτερη ήταν η καταστροφή του κέντρου της Αθήνας το 2008, επί υπουργίας Παυλόπουλου και πρωθυπουργίας Καραμανλή. Υπάρχουν χιλιάδες άλλες, ων ουκ έστιν αριθμός.
Και το «άσυλο» και οι καταλήψεις ήσαν συνιστώσες της μεγάλης παγίδας που άφησε η δικτατορία στη δημοκρατία μας, το φοιτητικό κίνημα, και η προέκτασή του, το μαθητικό. Κάποτε υποθέτω κάποιοι, αρμοδιότεροι εμού, θα καταγράψουν τον τρόπο που υπονόμευσαν αυτά και οι αγώνες τους τη δημόσια εκπαίδευση. Ο σεβασμός του δημόσιου χώρου δεν συγκαταλέγεται στα προτερήματά μας. Μαθαίνουμε από νέοι να μην τον σεβόμαστε.
Η ιδέα του «ασύλου» έχει τόσο ξεπέσει, ώστε η διά νόμου κατάργησή του να μην προκαλέσει καμιά αναταραχή. Τη χειροκροτήσαμε όλοι, κοινό και κριτικοί. Πλην όμως, δύο χρόνια μετά, ακόμη διατηρεί την υποδόρια ισχύ του. Ακόμη δεν έχει ενεργοποιηθεί η προστασία των πανεπιστημίων από την αστυνομία, το μεγάλο ταμπού. Καταλήψεις γίνονται καθημερινά, σε σχολεία και σε πανεπιστήμια. Μόλις προχθές «κάποιοι» κατέστρεψαν τους χώρους διοίκησης της Πολυτεχνειούπολης. Μες στη νύχτα; Γιατί δεν φυλάγονται μες στη νύχτα;
Πιστεύαμε ότι το καρκίνωμα το χρωστάμε στην ηγεμονία της Αριστεράς. Οντως αυτή το εξέθρεψε, και αυτή το εκμεταλλεύθηκε, το πρόσθεσε στο πολιτικό της κεφάλαιο. Ομως, απ’ ό,τι αποδεικνύεται, το καρκίνωμα δεν είναι «πολιτικό». Ακόμη και σήμερα που η πολιτική η οποία το στήριξε βρίσκεται σε αποδρομή το ίδιο επιμένει. Για να το μεταφράσω σε άλλους όρους, ο δισταγμός της πολιτείας να αντιμετωπίσει τους κακοποιητές της δημόσιας εκπαίδευσης μοιάζει με ενοχικό σύνδρομο.
Ενοχές μιας ολόκληρης κοινωνίας απέναντι στη νεολαία της; Ενοχές επειδή ξέρει ότι δεν της προσφέρει ό,τι υπόσχεται να της προσφέρει; Και σαν τον αμελή γονιό υποκύπτει. Δεν ισχυρίζομαι ότι ένας έφηβος στη σημερινή Ελλάδα ζει σε παράδεισο. Βαριά δουλειά μέσα σε περιβάλλον απαισιοδοξίας. Ομως, όταν στο προστατευμένο περιβάλλον της «κατάληψης» καταστρέφει, βανδαλίζει και κλέβει, έχει κάνει ένα βήμα που θα το θυμάται για όλη του τη ζωή. Στο κάτω κάτω την περιφρόνηση του δημόσιου χώρου τού την έμαθε ο πατέρας του όταν πάρκαρε το αυτοκίνητο στη διάβαση ΑμεΑ. Αυτός δεν χρειαζόταν καν απόφαση συνέλευσης για να το κάνει. Αν δεν υποστεί τις συνέπειες, αν δεν υποχρεωθεί να αναλάβει την ευθύνη, αυτή θα είναι η βιωματική παιδεία που του έχει δώσει το σχολείο. Θα τη μεταφέρει στο πανεπιστήμιο κι από εκεί στη ζωή του.
Ας σοβαρευθούμε. Και απέναντι στις ενοχές μας, και απέναντι στα θύματά τους. Διότι θύμα των ενοχών μας είναι ο έφηβος, που όχι μόνον κάνει κατάληψη αλλά καταστρέφει με μίσος τα εργαλεία της εκπαίδευσής του.