Ηταν σουρεάλ, αλλά όχι επίτηδες. Τρεις ευρωβουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ συζητούσαν σε διαδικτυακή εκδήλωση για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ο νεότερος –πολιτικά– από αυτούς άρχισε να μιλάει για τον «ακροδεξιό» Πούτιν και, περνώντας μέσα από τις αυταρχικές κυβερνήσεις «μικρών Πούτιν» στην Ευρωπαϊκή Ενωση, έφτασε στην Τουλουπάκη. Ο παλαιότερος, ο Δημήτρης Παπαδημούλης, δήλωσε στα σοβαρά ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι συνεχιστής της εξωτερικής πολιτικής «όχι μόνο του Ανδρέα Παπανδρέου, αλλά και του Κωνσταντίνου Καραμανλή που έβγαλε τη χώρα από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ».
Τι ήθελε να πει; Στέλνοντας, όπως εξήγησε, όπλα στην Ουκρανία, η κυβέρνηση Μητσοτάκη υιοθετεί έναντι της Συμμαχίας στάση «σφάξε με, αγά μου, ν’ αγιάσω». Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η αυθεντική πατριωτική φωνή, της αδέσμευτης χώρας. Ο Παπαδημούλης έδωσε και παράδειγμα «αδέσμευτης» εθνικής στάσης: τον Ερντογάν, που, αν και εταίρος στο ΝΑΤΟ, καταφέρνει να παίζει σε πολλά ταμπλό.
Μπορεί το μείγμα αυτό να ακούγεται αλλοπρόσαλλο. Μπορεί να μοιάζει σόλοικο να υποστηρίζεται επισήμως ως «πατριωτική στάση» η μίμηση του ερντογανικού οπορτουνισμού – και μέσα και έξω από τις συμμαχίες· και μέσα και έξω από τη Δύση. Ομως, αν αναλογιστεί κανείς την κομματική κουλτούρα του ΣΥΡΙΖΑ, η στάση της ηγεσίας του απέναντι στον πόλεμο συνιστά πρόοδο.
Μέχρι το 2015 το κόμμα είχε περίπου στο πρόγραμμά του τη διάλυση του ΝΑΤΟ. Η εμπειρία της διακυβέρνησης –η βίαιη και δαπανηρή εμβάπτιση του Τσίπρα στην πραγματικότητα– έσπασε πολλές από τις παλιές αγκυλώσεις. Η κατηγορηματική καταδίκη της ρωσικής εισβολής από τα επίσημα συριζαϊκά χείλη δεν θα ήταν αυτονόητη πριν από λίγα χρόνια.
Ποιος κάθεται πάνω στη χύτρα του αντιδυτικισμού;
Ούτε τώρα ήταν. Αν πιστέψει κανείς στελέχη με αλλότριες προς τον ΣΥΡΙΖΑ καταβολές, η γραμμή στο Ουκρανικό ήταν περισσότερο προϊόν προεδρικής επιβολής παρά των παρορμήσεων που επικρατούσαν στο κομματικό σώμα κατά τις πρώτες ώρες του πολέμου.
Η συριζαϊκή φιλολογία που αναπτύσσεται τις τελευταίες δύο εβδομάδες –ο ποταμός των δηλώσεων και της αρθρογραφίας που έχει ως μοτίβο τον συμψηφισμό– μαρτυρεί αυτή τη δυσαρμονία: Ο Τσίπρας είναι σαν να κάθεται πάνω στο καπάκι μιας χύτρας αντιδυτικού βρασμού.
Τι θα γίνει αν σηκωθεί από το καπάκι; Μπορεί να λυθούν όσοι τώρα συγκρατούνται; Μπορεί η Αριστερά να υποκύψει στα στερεότυπά της –κακή Δύση, καλή Ρωσία– σέρνοντας το πολιτικό σύστημα σε μια ψυχροπολεμική πόλωση;
Ούτε συμφέρει ούτε μπορεί να συμβεί. Οσο κι αν είναι ακόμη ενεργός η νοσταλγία, δεν υπάρχει στη Ρωσία του Πούτιν κανένα ηθικοπολιτικό δέλεαρ. Δεν υπάρχει η πλάνη που συντηρούσε την έλξη του Υπαρκτού. Υπέρ της έχει απομείνει μόνο το «αντι-» του αντιδυτικισμού.
