Οσο ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται, όλο και περισσότερο θα προσλαμβάνει τον χαρακτήρα κοσμικής καταστροφής, καθώς το τέλος του –όποιο και εάν είναι αυτό– θα ορίζει την απαρχή μιας μείζονος επαναστατικής διεγέρσεως σε επίπεδο παγκόσμιο.
Αυτό ακριβώς συνέβη με το τέλος το Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν ο Αμερικανός πρόεδρος Γούντροου Ουίλσον προωθούσε μετ’ επιτάσεως και εμμονής το «όραμά» του για τη συγκρότηση της Κοινωνίας των Εθνών, της παγκοσμίου διαρκούς ειρήνης και της αυτοδιαθέσεως των εθνοτήτων.
Το όραμα του Ουίλσον προσέκρουε σε αντιρρήσεις των τριών άλλων νικητριών δυνάμεων, αλλά ο Αμερικανός πρόεδρος ήταν αποφασισμένος. Σε επιστολή του προς τον σύμβουλό του συνταγματάρχη House, έγραφε τον Απρίλιο του 1917 τα εξής: «Οταν τελειώσει ο πόλεμος θα τους εξαναγκάσουμε [τους Ευρωπαίους] να αποδεχθούν το σκεπτικό μας, διότι μεταξύ άλλων τότε θα εξαρτώνται οικονομικά από εμάς».
Το όραμα του Ουίλσον οδήγησε στον θρυμματισμό της Αυτοκρατορίας των Αψβούργων, με συνέπεια την κατάρρευση του ισχυρότερου αναχώματος στον επεκτατισμό της Αυτοκρατορικής Ρωσίας, όπου την εξουσία πλέον κατέλαβαν οι Μπολσεβίκοι.
Στην καθ’ ημάς Ανατολή, το δόγμα Ουίλσον εξήψε τη φαντασία του Βενιζέλου. Στη μοναδική συνάντηση που είχε με τον Αμερικανό πρόεδρο –στο περιθώριο της Διασκέψεως των Παρισίων–, του είπε τα εξής:
«Αυτό που έχει σημασία σήμερα, κύριε Πρόεδρε, δεν είναι η μικρή Ελλάδα, αλλά η ευγενής ιδέα σας περί της Κοινωνίας των Εθνών». Αυτά αναφέρει ο κόμης Σφόρτσα, ο υπουργός επί των Εξωτερικών της Ιταλίας. Ακολούθησε η εκστρατεία στη Μικρά Ασία και η Καταστροφή.
Πολύ πιο έμπειρος περί τα ευρωπαϊκά, ο υπουργός επί των Εξωτερικών της Αυστροουγγαρίας, κόμης Τσένιν, είχε προβλέψει ότι «το δηλητήριο του μπολσεβικισμού θα ρέει στις φλέβες της Ευρώπης για πάρα πολλά χρόνια», και ούτως εγένετο.
Οι διεθνιστικές αντιλήψεις των Μπολσεβίκων και τα κηρύγματά τους περί «ισότητος» και «δικαιοσύνης» σε κάθε επίπεδο –του οικονομικού περιλαμβανομένου– είχαν απήχηση στους λαούς της Ευρώπης. Αντί της εδραιώσεως του κοινοβουλευτισμού, ωστόσο, στην εξουσία ανεδείχθησαν εθνικιστές δικτάτορες –Χίτλερ και Μουσολίνι– και οδηγηθήκαμε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η ανάδειξη της ΕΣΣΔ σε πυρηνική δύναμη τη δεκαετία του ’50 οδήγησε στην υιοθέτηση μιας «ρεαλιστικής πολιτικής», που διαμόρφωσε και υπηρέτησε αποτελεσματικά ο Χένρι Κίσινγκερ, ως υπουργός Εξωτερικών του προέδρου Νίξον, προωθώντας πολιτική υφέσεως με την ΕΣΣΔ, που ταυτοχρόνως προσπάθησε να απομονώσει εξομαλύνοντας τις σχέσεις των ΗΠΑ με την Ερυθρά Κίνα.
Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου άρχισε να διαμορφώνεται μια νέα αμερικανική στρατηγική. «Φιλελεύθερο ηγεμονισμό» τον απεκάλεσαν οι λιγοστοί αντίπαλοί του, οι «Συντηρητικοί Ρεπουμπλικανοί».
Πρόκειται απλώς για μια μετεξέλιξη του οράματος Ουίλσον, με μεσσιανική διάσταση, που δίδει τη δυνατότητα στις ΗΠΑ να παρεμβαίνουν στρατιωτικώς παντού όπου παραβιάζονται ανθρώπινα δικαιώματα ή καταπιέζονται εθνότητες. Ο μόνος πρόεδρος των ΗΠΑ που δεν ακολούθησε το ρεύμα ήταν ο Ντόναλντ Τραμπ. Αλλά αυτά ας τα αφήσουμε στους Αμερικανούς.
