Τα χρώματα των προσφύγων

Τον Νοέμβριο βρέθηκα για ρεπορτάζ στα σύνορα Πολωνίας – Λευκορωσίας, όπου είχαν συγκεντρωθεί 4.000 πρόσφυγες κυρίως από τη Συρία, με στόχο να εισέλθουν στο έδαφος της Ε.Ε. Τότε, οι Αρχές της Πολωνίας και της Ευρώπης συνολικά είχαν μιλήσει –σωστά– για εργαλειοποίηση των προσφύγων και μεταναστών από το καθεστώς Λουκασένκο της Λευκορωσίας, πιθανόν δε υπό την ανοχή ή ακόμη και τη σύμφωνη γνώμη του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Η Πολωνία είχε τότε θέσει σε ισχύ νομοθεσία που επέτρεπε στους συνοριοφύλακες να απελαύνουν άμεσα στη Λευκορωσία όσους πρόσφυγες και μετανάστες εντόπιζαν να έχουν διασχίσει τα σύνορα. Οι κάτοικοι και οι ακτιβιστές που συνέδραμαν τους εξουθενωμένους Σύρους κινδύνευαν με βαριές ποινικές διώξεις, ενώ κατά μήκος των συνόρων οι Αρχές είχαν δημιουργήσει μια ζώνη πλάτους τριών χιλιομέτρων, εντός της οποίας απαγορευόταν η πρόσβαση στους δημοσιογράφους. Στις 17 Νοεμβρίου είχαμε δημοσιεύσει στην «Κ» την ιστορία δύο αδελφών από τη Χομς της Συρίας, που κατά διαβολική σύμπτωση είχε χτυπηθεί από πυρά ρωσικού πυροβολικού. Τα δύο αδέλφια είχαν περάσει τέσσερις ημέρες κρυμμένα στο δάσος πριν βρεθούν από εθελοντές ημιθανή από το κρύο. Τέσσερις μήνες μετά, τα δεδομένα στα ανατολικά σύνορα της Πολωνίας είναι πολύ διαφορετικά. Από την αρχή της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, πριν από τρεις εβδομάδες, μέχρι σήμερα εκτιμάται πως 1,7 εκατ. Ουκρανοί έχουν αναζητήσει καταφύγιο στην Πολωνία, με τις Αρχές και τις εθελοντικές οργανώσεις να έχουν δημιουργήσει υποδομές για την υποδοχή τους. Σε τι οφείλεται άραγε η διαφορετική αντιμετώπιση των εκτοπισμένων του πολέμου μέσα σε τέσσερις μήνες, παρότι μάλιστα όλοι απειλούνται από τις φονικές βόμβες του ρωσικού στρατού; Η μία εξήγηση είναι ότι η Πολωνία συμπεραίνοντας ότι η συγκέντρωση, τον Νοέμβριο, Σύρων προσφύγων στα ανατολικά σύνορά της αποτελούσε μέσο πίεσης ή εκβιασμού στην Ε.Ε., είχε επιλέξει να σφραγίσει τα σύνορά της απαντώντας έτσι στην απόπειρα εκβιασμού από τη Λευκορωσία και εμμέσως από τη Ρωσία. Κάτι αντίστοιχο είχε πράξει η Ελλάδα τον Μάρτιο του 2020 στον Εβρο. Η δεύτερη εξήγηση, ωστόσο, βρίσκεται σε όσα κυνικά (όπως ο ίδιος αναγνώρισε) δήλωσε ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Δημήτρης Καιρίδης και αντικατοπτρίζουν τον πυρήνα της πολιτικής των χωρών του Βίσεγκραντ στο προσφυγικό – μεταναστευτικό: «Εδώ (σ.σ. στην Ουκρανία) δεν μιλάμε για μια σφαγή σε ένα μακρινό μέρος, κάπου στα βάθη της Αφρικής, με αλλόθρησκους, αλλά για χριστιανούς, λευκούς, Ευρωπαίους, που είναι από εμάς».