Η Πολωνία είναι μια χώρα πολύ πιο κεντρική για την ευρωπαϊκή ιστορία απ’ ό,τι αντιλαμβάνονται πολλοί στην Ελλάδα. Ηδη από τον 15ο αιώνα υπήρξε διαλυτικός παράγοντας στην προσπάθεια των Γερμανών (υπό τις πολλές και ποικίλες οντότητές τους στην Πρωσία), ενώ στη συνέχεια η Πολωνολιθουανική Κοινοπολιτεία υπήρξε ένα πραγματικό κράτος με σημαντικές δυνατότητες, με έκταση από τη Βαλτική θάλασσα έως τη δυτική Ουκρανία, πολύ ισχυρότερο από τη Μοσχοβία και τα ρωσικά κρατίδια του 15ου και του 16ου αιώνα. Ο Γιαν Σομπιέσκι και οι φτερωτοί ουσάροι του το 1683 έσωσαν τη Βιέννη, ωστόσο αυτό δεν βοήθησε τον 18ο αιώνα την Πολωνία από το να γίνει θήραμα των τριών αυτοκρατοριών, Γερμανίας, Αυστροουγγαρίας και Ρωσίας. Το 1939 η εισβολή στην Πολωνία έγινε αφορμή για την εμπλοκή των Δυτικών στον πόλεμο κατά του ναζισμού, έχασε το άνθος των υψηλόβαθμων αξιωματικών της σε μια άνανδρη σφαγή από τους Σοβιετικούς (Κατίν), ενώ οι ηρωικές πράξεις αντίστασης των Πολωνών κατά των ναζί στην εξέγερση της Βαρσοβίας το 1944 έχουν γραφτεί με χρυσά γράμματα στην ιστορία της αντίστασης απέναντι στη θηριωδία. Το συνδικάτο της Αλληλεγγύης στις αρχές της δεκαετίας του ’80 επιβεβαίωσε τις καταβολές αξιοπρέπειας και αντίστασης του πολωνικού λαού.
Αυτές τις ημέρες οι Πολωνοί εταίροι μας στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ προσθέτουν ακόμα ένα λιθαράκι στη μακραίωνη ιστορία τους. Περισσότερα από δύο εκατομμύρια πολίτες της Ουκρανίας, κυρίως γυναίκες και παιδιά, έχουν βρει καταφύγιο στην Πολωνία (και σε μικρότερους αριθμούς σε Μολδαβία, Ρουμανία, Ουγγαρία, Σλοβακία). Δεν ζουν σε απρόσωπα στρατόπεδα, αλλά τους φιλοξενούν στα σπίτια τους Πολωνοί. Η απόκριση των Πολωνών στις ανάγκες των Ουκρανών γειτόνων τους ήταν αυθόρμητη και ειλικρινής. Οικογένειες άδειασαν τα σπίτια τους, εξοχικές κατοικίες, δωμάτια στις σπίτια τους προκειμένου να φιλοξενήσουν ανθρώπους που έγιναν θύματα μέσα στην ίδια τους τη χώρα. Το κράτος συμπεριφέρθηκε με εξίσου υποδειγματικό τρόπο. Οι Ουκρανοί δεν αντιμετωπίζονται ως κυνηγημένοι πρόσφυγες, αλλά ως πολίτες που μπορεί να ενταχθούν στην οικονομία και την κοινωνία της χώρας η οποία τους φιλοξενεί, μάλιστα με διευκολύνσεις για την καλύτερη προσαρμογή τους.
Ισως το βάρος που εναποθέτει στην ψυχή ο πόλεμος και οι τεκτονικές γεωπολιτικές εξελίξεις να οδηγούν φαινόμενα όπως αυτό, της αυθόρμητης και σχεδόν καθολικής αλληλεγγύης του πολωνικού λαού προς τους Ουκρανούς, σε δεύτερη μοίρα. Αξίζει όμως να αναδειχθεί και να ανασύρεται από τη μνήμη, διότι υπάρχουν και αυτές οι στιγμές στην ανθρώπινη ιστορία που λειτουργούν ως ηθική πυξίδα και καλλιεργούν κάποια ελπίδα για το μέλλον.
