Είχε τύχει να ακούσω τον Μανώλη Ανδρουλάκη από τις πρώτες ημέρες της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Πριν η Μαριούπολη, η πόλη στην οποία υπηρετούσε ως γενικός πρόξενος της χώρας μας, ισοπεδωθεί από τους βομβαρδισμούς, πριν σβηστεί από τον χάρτη. Κάθε φορά που έπεφτα πάνω του, κυρίως στο ραδιόφωνο, επιβεβαίωνα την ίδια αρχική εντύπωση: ένας ακέραιος άνθρωπος.
Μου είχε κάνει εντύπωση η ακρίβεια των διατυπώσεών του, η ψυχραιμία, αλλά περισσότερο απ’ όλα η αίσθηση μιας εσωτερικής πάλης: από τη μία πλευρά, η ιδιότητα του διπλωμάτη που υπαγορεύει μια συγκεκριμένη γλώσσα, μακριά από συναισθηματισμούς και αχρείαστες εκδραματίσεις. Και από την άλλη, η επαφή με την απτή, αδιανόητη, άλογη, συντριπτική πραγματικότητα του πολέμου. Πώς να σταθείς στο ύψος των περιστάσεων όταν η πόλη που ζεις και εργάζεσαι βομβαρδίζεται νυχθημερόν, οι άνθρωποι που συναντούσες στην καθημερινότητά σου εξαφανίζονται· ίσως για πάντα; Πώς να κρατήσεις την ψυχραιμία σου όταν ο θάνατος ακυρώνει κάθε πιθανότητα μέλλοντος; Πάντα, όμως, ο Μανώλης Ανδρουλάκης ισορροπούσε όσο καλύτερα μπορούσε ανάμεσα σε αυτό που εκπροσωπούσε και σε όσα τον κατέκλυζαν: τον θυμό, την οργή, την απελπισία, τον ζόφο. Ομως γιατί αυτή η υπόκωφη οργή, ο ανέκφραστος και ανείπωτος θυμός;
Πήραμε την απάντησή μας την Κυριακή το μεσημέρι όταν έφτασε επιτέλους στην Αθήνα και μίλησε στους συναδέλφους που τον περίμεναν στο αεροδρόμιο. Πρώτα η στάση του σώματος, τα μάτια που κοιτούσαν όπως κοιτούσαν· το σώμα που για κάποια δευτερόλεπτα έμοιαζε να μετεωρίζεται, η φωνή που έσπαγε, συστολή και διαστολή. Εκανα το λάθος να ρίξω μια ματιά στα σχόλια που συνόδευαν την ανάρτηση του βίντεο με τις δηλώσεις του στο YouTube. Ορισμένοι χλεύαζαν την εικόνα ενός ανθρώπου που μπορεί να τρέμει ενώ έχει αφήσει πίσω του την απόλυτη βαρβαρότητα. «Θα τρέμει επειδή λέει ψέματα…»
Αλλά εμείς καταλάβαμε. «Επειδή ένα μέρος του προοδευτικού κόσμου παρεξήγησε ορισμένα πράγματα, δεν θα δώσω συνέχεια· θα πω όμως να ενώσουμε τις φωνές μας και να γίνει κατάπαυση του πυρός. Γιατί αυτή τη στιγμή χτυπιούνται άμαχοι. Τυφλά και ανεξέλεγκτα. Αν ενδιαφερόμαστε για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, τον ανθρώπινο πόνο και την πραγματική φιλία των λαών, ας προσπαθήσουμε να κάνουμε αυτό τουλάχιστον». Και λίγο μετά: «[…] και δεν είναι threadάκια στο Twitter και postάκια στο Facebook όταν γίνεσαι μάρτυρας περισυλλογής ανθρωπίνων μελών, εντάξει, αυτό θέλω να πω… Τα υπόλοιπα αργότερα […]».
Ενας άνθρωπος που τρέμει είναι ένας καλός άνθρωπος. Ευχαριστούμε, Μανώλη Ανδρουλάκη.
