Σήμερα είναι ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία και, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, ο Μακρόν και η Λεπέν έχουν μια μονάδα διαφορά: 26% ο πρώτος, 25% η δεύτερη. Ο Μελανσόν κυμαίνεται στο 17%, ο Ζεμούρ στο 8% και η Πεκρές στο 8,5%. Δηλαδή, η νέα γαλλική Δεξιά, που εκπροσωπείται από τη Λεπέν του Εθνικού Συναγερμού, την Πεκρές της παράταξης των Ρεπουμπλικανών και τον επικίνδυνα ακροδεξιό, ρατσιστή και αντισημίτη Ερίκ Ζεμούρ, ενδέχεται να συγκεντρώσει ένα ποσοστό πάνω από το 40%.
Ενα «δηλητηριώδες μείγμα ολιγαρχίας, νοσταλγίας και πολεμοχαρούς εθνικισμού» ίπταται πάνω από τη Γαλλία, γράφουν οι αναλυτές. Κι αυτό το θρίλερ θα μας κρατήσει με κομμένη την ανάσα έως τις 24 Απριλίου.
Ο δημοφιλής Μισέλ Ουελμπέκ είχε φανταστεί στην «Υποταγή» (2015) μια άλλου τύπου ανατροπή στο γαλλικό πολίτευμα (με μουσουλμάνο πρόεδρο). Κι αυτό συντελείτο ήπια και ήρεμα. Μια εσωτερική ρήξη χωρίς αναταράξεις, χωρίς αληθινή επανάσταση, που εξελισσόταν σαν εφιάλτης. «Οι δυνάμεις που δρουν στη χώρα έχουν διασπάσει το πολιτικό σύστημα, επιφέροντας τελικά την κατάρρευσή του», σημειώνεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου (εκδ. «Εστία»).
Πώς βλέπουν οι κοινωνίες τους ηγέτες τους εν καιρώ πολέμου; Ποιους προτιμούν, τι επενδύουν με τις επιλογές τους;
Ο Ουελμπέκ μάς παρασύρει σε ένα αμφίσημο και ολισθηρό έδαφος. Οπως ακριβώς αυτό που βρισκόμαστε τώρα, πάνω στο οποίο προσπαθεί να ισορροπήσει η Ευρώπη, ζώντας έναν πόλεμο. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η ανείπωτη σφαγή δεν απλώνει μόνον ζόφο· αλλάζει τον κόσμο (εκ νέου, μετά την οικονομική κρίση και μετά την πανδημία). Προς ποια κατεύθυνση; Προς έναν «υστερικό υπερσυντηρητισμό», αναδιαμορφώνοντας την πολιτική ατζέντα της Ευρώπης; Πόσο οι Ευρωπαίοι ηγέτες μπορούν να πάρουν αποστάσεις από το παγκοσμιοποιημένο μοντέλο διακυβέρνησης μέσα στο οποίο έχουν εκπαιδευτεί να λειτουργούν; Καθώς η αμφισβήτηση της παγκοσμιοποίησης, που ξεκίνησε με την πανδημία, συνεχίζεται, «το στοίχημα για τις δημοκρατίες είναι να αναδυθεί η προστατευτική όψη του κράτους και όχι η κατασταλτική», όπως επισημαίνει ο πολιτικός επιστήμων και κοινωνιολόγος Παναγής Παναγιωτόπουλος στην «Κ» (3.4, «Γεύμα» με την Τασούλα Καραϊσκάκη).
Από τη μια οι γαλλικές εκλογές, που θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο για τη δημοκρατία στην Ευρώπη, δίνοντας και την «πληροφορία» πώς βλέπουν οι κοινωνίες τους ηγέτες τους εν καιρώ πολέμου. Ποιους προτιμούν, τι επενδύουν με τις επιλογές τους. Από την άλλη, ένας πόλεμος σε εξέλιξη ξύνει τον πυθμένα της βαρβαρότητας από τον οποίο προσπαθούμε να απομακρυνθούμε.
Ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι απευθύνεται στα κοινοβούλια των χωρών (πάνω από 20 μέχρι στιγμής), έχοντας υφάνει έναν υποδειγματικό επικοινωνιακό ιστό. Η θέρμη, η αμεσότητα της φωνής και του βλέμματος και η ενσυναίσθησή του, το βίωμα του πολέμου και η ένταξή του στην Ιστορία της κάθε χώρας, έχουν την ίδια επίδραση στους Καναδούς, στους Αμερικανούς, στους Γερμανούς, στους Γάλλους, στους Ιταλούς, στους Βρετανούς. Ο Ζελένσκι ακαταπόνητος, καλλιεργεί τη δημοτικότητά του για να κερδίσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη υποστήριξη για τη χώρα του. Από κωμικός ηθοποιός κατόρθωσε να είναι –να πείθει ότι είναι– όλη η Ουκρανία. Ολοι οι στρατιώτες, οι πολίτες της, οι άμαχοι, οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά, οι ζωντανοί και οι νεκροί της. Η ψηφιακή επικοινωνία του απαλλαγμένη από λούστρο και πόζες, από αταίριαστους ρόλους σε λάθος κοστούμια, θα συνεχίσει να επιδρά αποκτώντας μιμητές (πέρα από τον αξύριστο Μακρόν με τη φόρμα μπροστά στον υπολογιστή). Προσδίδει σε ό,τι αποκαλούμε «κοινό νου» μια συλλογική ταυτότητα και ταυτόχρονα απογειώνει τον χαμηλών προσδοκιών «μέσο όρο». Από επαγγελματίας του θεάματος μεταμορφώνεται σε ήρωα με ανθρώπινο πρόσωπο.
«Ο πόλεμος είναι ένα ενοποιητικό γεγονός», υποστηρίζει ο Π. Παναγιωτόπουλος. «Πλάθει μια γενιά ανθρώπων, όπως νωρίτερα η πανδημία, με κοινά συναισθήματα, κοινά βιώματα, κοινές αναφορές. Ναι μεν εξακολουθούμε να ζούμε ο καθένας στο δικό του πάρτι ή στη δική του δυστυχία, μέσα από την εξατομικευμένη επικοινωνία του κινητού, την εξατομικευμένη διασκέδαση της πλατφόρμας, μέσα από τα κλάστερ φίλων των κοινωνικών δικτύων, όμως χτίζεται μια κοινή εμπειρία. Ισως και κοινές αντιλήψεις». Εάν συμβαίνει αυτό, ο Ζελένσκι αποτελεί μέρος της συγκολλητικής ουσίας, δημιουργώντας, πρωτίστως, μια κοινότητα συναισθημάτων.