«Και τώρα θέλω να μου πείτε χώρες που βρέχονται από τη Μαύρη Θάλασσα». Ερώτηση σε τηλεπαιχνίδι. Την απάντηση τη δίνει χαρίεσσα γυναικεία φωνή, γεμάτη αυτοπεποίθηση: «Αφρική, Αμερική, Ζηλανδία, Βερολίνο, Πορτογαλία, Ισραήλ». Δεν είναι κακόγουστη έμπνευση του διεστραμμένου μου μυαλού. Είναι ηχητικό από τηλεπαιχνίδι που το άκουσα χθες στην εκπομπή του Αρη Πορτοσάλτε. Σιγά τα ωά, θα μου πείτε. Δεν έκανε τίποτε κακό η κοπέλα. Δεν έβλαψε κανέναν, δεν έβρισε. Απλώς έκανε ένα λάθος. Πόσο κοστίζει ένα λάθος; Μία μονάδα στις Πανελλήνιες; Θα διαβάσει καλά Ιστορία για να το αναπληρώσει με τη μάχη στα Δερβενάκια. Και στο κάτω κάτω, αυτό είναι το επίπεδο στα τηλεπαιχνίδια. «Τι σχήμα έχει η Γη;» «Στρογγυλό». Ενθουσιώδη χειροκροτήματα του κοινού. «Πώς λένε τον πρωθυπουργό της Ελλάδας;» «Μητσοτάκη». Standing ovation. Ομως, αν είναι αυτό το επίπεδο στα τηλεπαιχνίδια, ποιο είναι το επίπεδο του σχολείου όπου φύονται οι παίκτες τους; Διότι αυτό το κορίτσι πάει σχολείο, περνάει από τη μια τάξη στην άλλη, κάποιοι διδάσκοντες ευθύνονται για τις γνώσεις που έχει ή δεν έχει, μπορεί να ψηφίζει κιόλας ή να συμμετέχει σε δημοσκοπήσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Μου έκανε εντύπωση η αυτοπεποίθησή της. Θα μου πείτε, κακώς. Η αυτοπεποίθηση της αμάθειας είναι ακαταμάχητη. Εξάλλου μπορεί να παίρνουν πολλά likes οι αναρτήσεις της στο fb όπου έχει πολλούς φίλους και οι φωτογραφίες της να κάνουν θραύση στο Instagram. Ο κόσμος τής ανήκει.
Τι σόι πράγμα είναι αυτό που λέμε «εκπαίδευση»; Κανείς δεν περιμένει από τη μέση εκπαίδευση να παράγει διάνοιες. Περιμένει, όμως, να δημιουργεί μια τάξη στη σκέψη, να μεταφέρει γνώσεις που δημιουργούν όρια, τα οποία οφείλεις να αναγνωρίσεις για να μπορείς να κρίνεις τον κόσμο που ζεις. Οταν νομίζεις ότι η Πορτογαλία βρέχεται από τη Μαύρη Θάλασσα, τότε γιατί να μην πιστέψεις και τον άλλον που σου πουλάει τις πρωτότυπες επιστολές του Ιησού; Η γεωγραφία μπορεί να μην έχει χρηστική αξία απ’ τη στιγμή που υπάρχει το GPS. Ομως σε βοηθάει να αντιληφθείς ότι ο κόσμος δεν είναι ένας χαώδης πολτός.
Η περίπτωση της κοπέλας, που δεν είναι η μόνη εδώ που τα λέμε, εξηγεί γιατί οι εκπαιδευτικοί αρνούνται με τόσο πείσμα την αξιολόγηση. Διότι όσοι απ’ αυτούς διαθέτουν έστω κάποιο ίχνος αυτοσυνειδησίας αισθάνονται ένοχοι για την αμάθεια των παιδιών τους. Οι υπόλοιποι πλιατσικολογούν μες στα ερείπια. Τεράστιο έργο η ανοικοδόμηση της ερειπωμένης εκπαίδευσης. Δεν φτάνει η περίφημη πολιτική βούληση. Χρειάζεται και η κοινωνική συναίνεση, που χάνεται κι αυτή κάπου ανάμεσα στην αμάθεια και στην αδιαφορία τού «ο σώζων εαυτόν σωθήτω».