Διαπλέοντας το διάπυρο μάγμα των κρίσεων

Διαπλέοντας το διάπυρο μάγμα των κρίσεων

3' 6" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η έξοδος από το µακρύ χαντάκι όπου μας έριξε η πανδημία θα ήταν αργή, εκτιμούσαν οι ειδικοί. Τραύματα βαθιά, που παρόξυναν τις αγωνίες και τα σκότη της ψυχής, τις εκτραχύνσεις και τη βία, ακόμη υποχρέωναν στην καθυστέρηση των πράξεων, στην αναστολή των πόθων. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έσκασε σαν βόμβα πάνω σε ένα ακόμη τρεμάμενο έδαφος. Και κατακρημνίστηκαν, μαζί με τις παλιές βαθιά ριζωμένες βεβαιότητες του «ποτέ ξανά πόλεμος» στα γηραιά εδάφη, της παγίωσης της ειρήνης διά της ευημερίας, της υπεροχής της δημοκρατίας έναντι της απολυταρχίας, και οι επαχθώς χτισμένες προσμονές της ανάκαμψης· ό,τι λίγο είχε κερδηθεί καταβροχθίστηκε από την τραγωδία της πυριτιδαποθήκης στην ευρωπαϊκή γειτονιά. Διείσδυσαν νέες ανασφάλειες, νέα άγχη, παρεισέφρησαν νέα ερωτήματα, γιγαντώθηκαν ανανεωμένοι φόβοι απωλειών και ανέχειας.

Παλιότερα αντλούσαμε ένα μέρος της δύναμής μας από όσα λησμονούσαμε, από την απροθυμία μας να επεξεργαστούμε το βάθος των υποτιθέμενων αλλότριων δεινών. Δεν είναι πλέον δυνατόν. Οι κρίσεις χάσκουν εμπρός μας σαν πύλες νέων κολάσεων. Δεν υφίσταται πια ο κόσμος του 2019, έχει υποχωρήσει εξωραϊσμένος στα βάθη του χθες. Δεν ήταν τέλειος, έφερε αβυσσαλέες ανισότητες, εκρηκτικές διαιρέσεις, βαθιές ιστορικές ουλές, όμως αναπαυόταν σ’ ένα προβλέψιμο γίγνεσθαι. Σήμερα τίποτα δεν μπορεί να προβλεφθεί.

Οι στρατηγικές αναψηλάφησης του μέλλοντος μόνο ώς ένα βαθμό θέτουν όρια στις κλιμακούμενες αβεβαιότητες και στο τυχαίο.

Από την επανάληψη έχει εκφυλιστεί σε δυσφόρητη κοινοτοπία, όμως είναι βαριά αλήθεια: οι αλληλοδιάδοχες κρίσεις μάς άλλαξαν. Σήμερα νιώθουμε διαρκώς ανασφαλείς, βαθιά απογοητευμένοι, τρομερά απαισιόδοξοι, αρκετά θυμωμένοι, με κλονισμένη αυτοπεποίθηση, σχεδόν μηδενική σιγουριά και λειψή υπερηφάνεια, όπως έδειξε η νέα έρευνα της διαΝΕΟσις για το «Τι πιστεύουν οι Ελληνες». Οι πολλαπλές κρίσεις και η αίσθηση επιδείνωσης της κατάστασης δεν αφήνουν «περιθώρια για έκφραση θετικών συναισθημάτων» σημειώνει στην έκθεσή του ο Θωμάς Γεράκης της Marc. «Η αμεριμνησία έχει δώσει τη θέση της σε μια σαφή αντίληψη της επικινδυνότητας του σύγχρονου κόσμου και η ευφορία του μιλένιουμ μοιάζει να έχει θαφτεί κάτω από το βάρος του απειλητικού 21ου αιώνα», αναλύει ο αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνιολογίας Παναγής Παναγιωτόπουλος. Η πανδημία μάς βρήκε επιβαρυμένους από την οικονομική κρίση και μας ταρακούνησε συθέμελα, καθώς μας έφερε αντιμέτωπους με τον θάνατο, «ενεργοποιώντας αρχέγονους φόβους, ένστικτα και τραύματα που δεν είχε αγγίξει η προηγούμενη κρίση», σχολιάζει η καθηγήτρια Ψυχιατρικής Μαρίνα Οικονόμου-Λαλιώτη. Ο πόλεμος στην Ουκρανία βάθυνε τις ανησυχίες και ανέτρεψε την ιεράρχηση των κινδύνων. Μεγαλύτερη απειλή, κατά τους συμμετέχοντες στην έρευνα, σήμερα είναι οι πόλεμοι και οι συγκρούσεις. Ακολουθούν οι οικονομικές ανισότητες και δυσκολίες. Η κλιματική αλλαγή, πρώτη στην αξιολόγηση κινδύνων από το 2019 έως τον Φεβρουάριο του 2022, κατατάσσεται στην τρίτη θέση, ενώ στην τέταρτη βρίσκονται οι ασθένειες και οι πανδημίες, που ονοματίζονται για πρώτη φορά «απειλή».

Ο κόσμος μας, ένα διάπυρο μάγμα υπό συνεχή μεταμόρφωση. Οι στρατηγικές αναψηλάφησης του μέλλοντος δεν μειώνουν την αγωνία, καθώς η γνώση, η διορατικότητα, η ευφυΐα, τα μαθηματικά μοντέλα, οι στατιστικές αναλύσεις, η τεχνητή νοημοσύνη θέτουν ώς ένα βαθμό μόνο όρια στην αβεβαιότητα και στο τυχαίο. Οι εξελίξεις αιφνιδιάζουν. Εξ ου και η αίσθηση, ειδικά κατά τις σημερινές ημέρες των πολλών ανοιχτών μετώπων, της αδυναμίας να εμποδίσουμε να επέλθουν τα χειρότερα. Οι εξισώσεις με τους άγνωστους Χ που αναστατώνουν την υφήλιο –κλιματική αλλαγή, πανδημίες, συρράξεις– δεν λύνονται με προβλέψεις. Ή μήπως όχι; Υπάρχουν, μήπως, κάποιοι προβλέψιμοι κίνδυνοι μέσα στη δεξαμενή των σφοδρών πολλαπλών αβεβαιοτήτων; Απειλές αγνοημένες από τον κυνισμό του κοντόθωρου οφέλους, τις ανεπάρκειες της πολιτικής σκέψης, την αδυναμία της παγκόσμιας κοινότητας να συγκροτηθεί σε ενιαία ανθρωπότητα; Ορισμένες ανθρωπογενείς καταστροφές, νέα παθογόνα, ρωσική επιθετικότητα – μετά το Γκρόζνι, τη Γεωργία, το 2014, την Κριμαία; Η παραδοχή της κοινωνίας της διακινδύνευσης (ο κόσμος που δημιουργήσαμε έχει ξεφύγει από τον έλεγχό μας), ενίοτε, μαζί με τα ανθρωπίνως απρόβλεπτα ξεπλένει και τα οχληρά προβλέψιμα, εκείνα μπροστά στα οποία προτιμάμε να εθελοτυφλούμε. Παράγοντας ένα κουβάρι από απροσδιοριστίες και αλληλεπιδρώντα δεινά, και φυσικά ακόμη μεγαλύτερη αβεβαιότητα.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή