Παρακολουθώ την ανακύκλωση των ερμηνευτικών εργαλείων για την άνοδο του λαϊκισμού. Οι ξεχασμένοι από την παγκοσμιοποίηση, η ανασφάλεια της μεσαίας τάξης, οι οικονομικές ανισότητες, η πολιτική ορθότητα παλαιότερα και πιο πρόσφατα η woke κουλτούρα, η εμμονή της Αριστεράς στην πολιτική των ταυτοτήτων, επιστρατεύονται διαρκώς ως επιχειρήματα για να εξηγήσουν την υπερψήφιση του Brexit στο δημοψήφισμα του 2016 στη Βρετανία, τη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ την ίδια χρονιά και το γεγονός ότι η Ευρώπη καρδιοχτυπά μπροστά στο ενδεχόμενο να επικρατήσει η Μαρίν Λεπέν στον β΄ γύρο των γαλλικών προεδρικών εκλογών, κάτι που το 2017 θεωρείτο αδιανόητο.
Είναι παράδοξο όμως πώς οι ψηφοφόροι πείθονται από πολιτικούς όπως ο Μπόρις Τζόνσον ή ο Ντόναλντ Τραμπ ή η Μαρίν Λεπέν ότι εκλέγοντάς τους ρίχνουν γροθιά στο σύστημα, στην οικογενειοκρατία, στις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες, στα άδικα προνόμια. Διότι οι πολιτικοί αυτοί είναι οι κατεξοχήν εκφραστές του συστήματος, του νεποτισμού, γόνοι τζακιών και ακριβών σχολείων, πανεπιστημίων, πλούσιοι κληρονόμοι με την αίσθηση ότι η υφήλιος τους χρωστάει ευγνωμοσύνη που υπάρχουν.
Ποια απόγνωση λοιπόν στρέφει το εκλογικό σώμα σε τέτοιες αντιφατικές επιλογές; Η αμηχανία και η ένδεια προτάσεων εκ μέρους της Αριστεράς; Η σαγήνη του προστατευτισμού, της εθνικής περιχαράκωσης, της ξενοφοβίας; Η στρεβλή ταύτιση με τους προδότες της τάξης τους;
Αν έπρεπε να ξεχωρίσω έναν λόγο θα έλεγα ότι είναι η επίγνωση πως τα περιθώρια κοινωνικής κινητικότητας είναι στενά. Η νέα γενιά μεγαλώνει έχοντας τη βεβαιότητα ότι θα ζήσει χειρότερα από εκείνη των γονιών της. Ακόμη κι αν έχει περισσότερα πτυχία, δεξιότητες, ανησυχίες κι ευαισθησίες οι προοπτικές επιτυχίας είναι αυστηρά προσδιορισμένες. Στις ΗΠΑ και στη Βρετανία θα παλεύει να ξεχρεώσει τα φοιτητικά της δάνεια. Στην Ελλάδα να απογαλακτιστεί οικονομικά και συναισθηματικά από την οικογενειακή εστία για να κάνει οικογένεια. Στον δρόμο θα συναντά πάντα συνομήλικους που ξεκίνησαν με την ασφάλεια μιας κληρονομημένης περιουσίας, ενός ασφαλούς μαξιλαριού, που διευκολύνει τις επιλογές τους, επαγγελματικές, προσωπικές και πολιτικές.
Σε αυτό το πρόβλημα θα έπρεπε μάλλον να εστιάσει η Αριστερά, αν θέλει να ακουστεί πειστικότερη στο εκλογικό σώμα και να οικοδομήσει δικαιότερες ευκαιρίες για όλους. (Στο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, π.χ., ακούστηκαν πολλά για παροχές, όχι όμως η φράση «αύξηση φορολογίας», η οποία θεωρείται περίπου βλάσφημη σε προεκλογική περίοδο).