Η κατάσταση είναι δύσκολη για όλο τον κόσμο, ιδιαίτερα για τα φτωχότερα και πιο αδύναμα μέρη του. Η ακρίβεια και οι ελλείψεις σε τρόφιμα, για παράδειγμα, πλήττουν τους πάντες αλλ’ όχι με την ίδια ένταση: Θα σπρώξουν στην απόλυτη φτώχεια επιπλέον 13 εκατ. ανθρώπους, τόσοι θα προστεθούν στα 700 εκατ. που κάθε βράδυ πηγαίνουν για ύπνο πεινασμένοι (οι 9 στους 100 ανθρώπους) ενώ οι υπόλοιποι θα εξακολουθήσουμε να πετάμε στα σκουπίδια 1,6 δισ. τόνους τρόφιμα ετησίως. Οι πιο ευάλωτοι πλήττονται πιο σκληρά σε κάθε κρίση – αυτό έγινε με την παγκόσμια κρίση το 2008, το ίδιο με την πανδημία, αυτό επαναλαμβάνεται τώρα, με τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ανάλογα συμβαίνουν με τα κράτη. Παράδειγμα, όλα πλήττονται από τη γενική άνοδο των επιτοκίων και την αβεβαιότητα, όμως τα πιο χρεωμένα και τα λιγότερο φερέγγυα πλήττονται σκληρότερα. Ολα θα δυσκολευτούν να πλεύσουν στα ταραγμένα νερά της νέας εποχής που φαίνεται ότι ξημερώνει, όλα θα βραχούν, ωστόσο πολύ περισσότερο θα μουσκέψουν εκείνα που έχουν ανίκανη, κομματοκρατούμενη, πλαδαρή δημόσια διοίκηση. Στον ανταγωνισμό στην κρίση, τα πιο αδύναμα κράτη μένουν ακόμη πιο πίσω. Ανάμεσά τους και το «δικό μας».
Επί μια 10ετία, παρά τα τρία μνημόνια, δεν είχαμε την έγνοια να γίνουμε αξιόπιστοι, να βγούμε από την κατηγορία «σκουπίδια», να σταθούμε στα πόδια μας και να χαράξουμε οικονομική πολιτική ως κυρίαρχη χώρα. Παρόλο που η COVID-19 έδειξε πόσο επικίνδυνη μπορεί να αποδειχτεί η νοσηλεία σε κάποια από τα περιφερειακά νοσοκομεία (ως χώρα φιγουράρουμε στις πρώτες θέσεις θανάτων/πληθυσμό), δεν έχει φανεί η βούληση για μεταρρύθμιση στη διοίκηση του ΕΣΥ, ώστε να κοπεί ο ομφάλιος λώρος με το κόμμα. Κι ενώ θαυμάζουμε τα apps που απλοποιούν τις συναλλαγές μας με το κράτος, δεν έχει αλλάξει κατ’ ελάχιστον η αραχνιασμένη κρατική διοίκηση των 4.000 μετακλητών και του κομματισμού – μάλλον χειροτέρεψε. Ενώ ομνύοντας στη διαφάνεια, η διαφθορά συνεχίζει το πάρτι της.
Οταν το σύγχρονο περιβάλλον επιβάλλει διαφάνεια, ευελιξία, υψηλές ταχύτητες, καθ’ ημάς στοιβάζονται νέα προβλήματα σε παλιές αδυναμίες/αμαρτίες. Δείτε το θέμα της ενέργειας: Δεν ταλαιπωρούμαστε μόνο από όσα ταλανίζουν όλη την Ευρώπη. Επιπλέον: Ρητορεύουμε για ΑΠΕ, αλλά δεν έχουμε κτίσει το δίκτυο για τη διανομή του ηλεκτρισμού που μπορούμε και θα έπρεπε να παράγουμε. Εισαγάγαμε τον μηχανισμό του Χρηματιστηρίου Ενέργειας (χωρίς να αναπτύξουμε, όπως όλοι οι άλλοι, την αγορά των διμερών συμβάσεων…) λες κι αυτό είναι ο μηχανισμός του ανταγωνισμού – ενώ, φως φανάρι, δεν είναι. Κανένα αυτί δεν ιδρώνει όταν η βαριά βιομηχανία της χώρας δημοσίως μιλάει για καρτέλ στην ενέργεια.
Διά ταύτα: Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είναι άμεση ανάγκη να ενισχυθούν τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά, καθώς επίσης να στηριχτεί η ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων – και τα δύο δεινοπαθούν. Θα ήταν μεγαλύτερα τα περιθώρια και οι δυνατότητες αν δεν είχε μεσολαβήσει μια απαράδεκτη «χαλαρότητα» στη διανομή 43 δισ. ευρώ, τη διετία 2020-21, και αν το προεκλογικό άγχος δεν ωθούσε την κυβέρνηση να συνεχίζει τις οριζόντιες παροχές. Αλλά, ούτως ή άλλως, τα περιθώρια άμεσης στήριξης είναι πεπερασμένα. Θα διευρύνονταν αν είχαν προχωρήσει μεγάλες, βαθιές μεταρρυθμίσεις σε όλη τη γραμμή. Θα βρεχόμασταν τόσο λιγότερο όσο ισχυρότερη ήταν η μεταρρυθμιστική προσπάθεια. Αν αυτή η προσπάθεια απουσιάζει, γινόμαστε μούσκεμα – περισσότερο οι πιο ευάλωτοι. Και οι όποιες/όσες ενισχύσεις θα κινδυνεύουν να τις πάρει ο άνεμος.