Τις δεκαετίες του ’30 και του ’40, δύο ήταν οι μεγαλύτερες αντιδημοκρατικές δυνάμεις στην Ευρώπη: η ναζιστική Γερμανία και η Σοβιετική Ενωση. Βεβαίως, η βαρβαρότητα, ο σκοταδισμός και ο επεκτατισμός της ναζιστικής Γερμανίας δεν είχαν όμοιό τους. Η σταλινική ΕΣΣΔ υπολειπόταν τόσο ως προς τον επεκτατισμό όσο και ως προς τον μιλιταρισμό της, όχι όμως και ως προς τη βαρβαρότητα του καθεστώτος στο εσωτερικό της χώρας.
Μπροστά στο απειλητικό φάσμα του ναζισμού (όπως και του ιταλικού φασισμού, αλλά και του ισπανικού φρανκισμού), η όποια κριτική εις βάρος του σταλινικού καθεστώτος ήταν εκτός τόπου και χρόνου. Ο κομμουνισμός λογιζόταν ως πολιτικό όραμα με προοπτική και ως σοβαρό αντίβαρο στον ναζισμό και στον φασισμό. Επιπροσθέτως, ελάχιστες πληροφορίες έφταναν στο εξωτερικό ως προς το τι συνέβαινε στο εσωτερικό της χώρας.
Το έχουμε ξαναγράψει: ήταν πολύ ταιριαστό το γερμανοσοβιετικό σύμφωνο φιλίας το 1939 – το οποίο, επιπλέον, έκρυβε «κάτω απ’ το τραπέζι» τον σταλινικό επεκτατισμό με κέρδη την ανατολική Πολωνία και τη Βαλτική.
Η μεγάλη ανατροπή ήρθε με τη γερμανική εισβολή στην ΕΣΣΔ το 1941, όταν πια εξαναγκάστηκε ο Στάλιν σε συμμαχία με τους Αγγλοαμερικανούς.
Ο Ρούζβελτ ειδικά ήταν υπέρμετρα φιλικός απέναντι στον Στάλιν, πολύ περισσότερο απ’ ό,τι ήταν με τον Τσώρτσιλ. Ο τελευταίος το είχε θέσει ωμά: «Θα συμμαχήσω ακόμα και με τον Διάβολο στον πόλεμο κατά του Χίτλερ».
Για τον Τσώρτσιλ, ο «Διάβολος» ήταν ο Στάλιν, ο οποίος, χάρη στον πόλεμο, είδε τις θηριωδίες που είχε διαπράξει να παραμερίζονται υπέρ του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου. Η ΕΣΣΔ μυθοποιήθηκε από πολλούς μετά το 1945. Ομως, σήμερα το ξέρουμε καλά πια, η πολεμική της προσπάθεια υποστηρίχθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό από την οικονομική ενίσχυση του Ρούζβελτ. Επίσης, το σταλινικό καθεστώς δεν ενδιαφερόταν για τις ζωές των στρατιωτών του: τους έστελνε σαν πρόβατα στη σφαγή μέχρι, επιτέλους, να υπερφαλαγγίσουν τους Γερμανούς. Οι απίστευτοι αριθμοί στρατιωτικών απωλειών δεν είναι κάτι για το οποίο μπορεί ένα κράτος να υπερηφανεύεται.
Η ναζιστική Γερμανία ισοπεδώθηκε. Ο ιός του φασισμού δεν εξαφανίστηκε – τον βλέπουμε και σήμερα σε διάφορες εκφάνσεις του. Η ΕΣΣΔ κατέρρευσε «εκ των ένδον». Κάτι, όμως, έμεινε από εκείνη την υπερδύναμη και αυτή προσπαθεί να αναβιώσει ο Βλαδίμηρος Πούτιν, απαλλαγμένος από τις αγκυλώσεις του κομμουνισμού αλλά με πλήρη την εξάρτηση του βίαιου αυταρχισμού του σοβιετικού καθεστώτος. Η εισβολή στην Ουκρανία ήταν η κορυφαία πράξη αυτής της προσπάθειας αναβίωσης και αντεπίθεσης στη Δύση. Ο πόλεμος αυτός, το έχουμε πει ξανά και θα το επαναλάβουμε, δεν αφορά μόνον την Ουκρανία.