Eνα από τα πρώτα έργα του Ιωάννη Καποδίστρια ήταν η οργάνωση ορφανοτροφείων. Η ρημαγμένη χώρα ήταν γεμάτη ορφανά. Αυτά είναι γνωστά, θα μου πείτε. Εκείνο που δεν είναι γνωστό είναι ότι μέσα στους δύο αιώνες της νεοελληνικής κρατικής ύπαρξης οι «μονάδες παιδικής προστασίας», όπως είναι η επίσημη ονομασία τους, λειτουργούν χωρίς κανόνες λειτουργίας. Το διαπίστωσε η υφυπουργός Δόμνα Μιχαηλίδου, με αφορμή τα όσα αίσχη αποκαλύφθηκαν στη δομή της Καλλιθέας. Η πολιτεία δεν μπορούσε να παρέμβει ούτε στην περίπτωση του γηροκομείου στα Χανιά, που ο δημοσιογραφικός λυρισμός αρέσκεται να το αποκαλεί «κολαστήριο». Μόνο που ο λυρισμός δεν φτάνει. Μαζί με την κ. Μιχαηλίδου μάθαμε κι εμείς πως στη χώρα μας υπάρχουν κανονισμοί λειτουργίας για τα σουβλατζίδικα, τα βενζινάδικα ή τα μπιτσόμπαρα, όμως δεν υπάρχουν για τα ορφανοτροφεία. Προσοχή: Αυτό δεν σημαίνει ότι πολλές απ’ αυτές τις δομές δεν παράγουν κοινωνικό έργο και δεν αντιμετωπίζουν με σοβαρότητα το πιο ευαίσθητο και ευάλωτο τμήμα του πληθυσμού, τα παιδιά χωρίς οικογένεια. Oμως δεν φτάνει ο πατριωτισμός. Χρειάζεται και Σύνταγμα για να λειτουργήσει η δημοκρατία. Η κ. Μιχαηλίδου αποφάσισε να φτιάξει θεσμικό πλαίσιο. Υποθέτω ότι κάποιος από τους εμβριθείς μελετητές των κοινωνικών θεσμών της δημοκρατίας μας θα μας αποκαλύψει κάποτε για ποιον λόγο κανείς ποτέ δεν προνόησε για τους κανόνες που ορίζουν τη λειτουργία των ορφανοτροφείων.
Η κ. Μιχαηλίδου έκανε το προφανές. Αποφάσισε να οργανώσει το χάος. Μη φαντασθείτε τίποτε τιτανομαχίες. Πράγματα που όταν τα ακούς σού φαίνονται απλά. Αν η δομή διαθέτει ψυχολόγους ή την κατάλληλη ιατρική φροντίδα, κι αν τα παιδιά δεν μεγαλώνουν σε στρατώνες νεοσυλλέκτων αλλά σε δωμάτια. Και αν εντοπισθούν φαινόμενα σαν αυτό της Καλλιθέας, η πολιτεία να έχει το δικαίωμα να απαιτήσει απόδοση ευθυνών από τη διοίκηση των ιδρυμάτων. Από τις 82 δομές που λειτουργούν, οι 81 συμμετείχαν στη δημόσια διαβούλευση, όπως και ο Συνήγορος του Πολίτη και η UNICEF. Απείχε μόνο το «Χαμόγελο του Παιδιού», μία από τις γνωστότερες δομές. Ο πρόεδρός της κ. Γιαννόπουλος, μάλιστα, έδωσε συνέντευξη Τύπου για να πει ότι απειλείται η λειτουργία του «Χαμόγελου».
Γιατί δεν απειλείται η «Κιβωτός του Κόσμου» και απειλείται το «Χαμόγελο» με τα 23 εκατ. που έχει στα ταμεία του; Κάτι δεν καταλαβαίνω. Με αποτέλεσμα να υποψιάζομαι πως έχουμε να κάνουμε με μια μορφή ιδρυματισμού. Oταν έχεις συνηθίσει να λειτουργείς χωρίς κανόνες, αντιμετωπίζεις τον οποιονδήποτε κανόνα ως υπαρξιακή απειλή. Είναι η ευμενέστερη ερμηνεία που μπορώ να δώσω.