Το άρθρο Διακόπουλου – Στουρνάρα με τίτλο «Η Τουρκία σε αναζήτηση στρατηγικής αυτονομίας» («Κ», 26.6.2022) αποτελεί χρήσιμο ξάφνιασμα για όσους επαναπαύονται στους συμμάχους της Ελλάδας σε μια δύσκολη ώρα. Ομως, η δυσάρεστη αφύπνιση δεν συνοδεύεται από εναλλακτικά προγνωστικά που είναι δυνατό να περιορίσουν τη σημερινή αυτοπεποίθηση των ιθυνόντων της Τουρκίας.
Και πρώτα από όλα το σουνιτικό χαρτί της γείτονος θυμίζει τις πολλές τουρκικές αποτυχίες σε χώρες εχθρικές προς τον ισλαμικό φανατισμό, όπως το σημερινό καθεστώς της Αιγύπτου. Θυμίζει ακόμα ανταγωνιστικές χώρες, όπως η Σαουδική Αραβία, η οποία ενισχύει τους ουαχαμπιστές σουνίτες.
Η ιδανική για τους Τούρκους συμβίωση της νατοϊκής ιδιότητας με τη φιλορωσική πολιτική είναι από τη φύση της παράταιρη και γι’ αυτό δεν θα μακροημερεύσει. Εκείνος ο ευέλικτος γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Στόλτενμπεργκ, τον οποίο κατέδειξε με ευθύβολες παρατηρήσεις ο Πέτρος Μολυβιάτης, ίσως σπρώξει τους Ευρωπαίους στη δημιουργία συστήματος ασφάλειας το οποίο θα μας απαλλάξει από τους εκβιασμούς Ερντογάν και Τσαβούσογλου για την είσοδο νέων μελών στη δυτική συμμαχία. Θα απαλλάξει επίσης την Ευρώπη από την ίδια την Τουρκία, η οποία ως σύμμαχος της Ρωσίας και μέλος του ΝΑΤΟ θα οδηγεί το Βόρειο Ατλαντικό Σύμφωνο σε αδιάκοπα ανατολίτικα αδιέξοδα.
Η σχέση με τη Μόσχα δεν θα οδηγήσει την Αγκυρα σε περισσότερη στρατηγική αυτονομία έναντι της Δύσης, αλλά σε μεγαλύτερη σύγχυση αρμοδιοτήτων ανάμεσα στη Ρωσία του μεταουκρανικού πολέμου και στο μεταερντογανικό καθεστώς που ίσως προκύψει έπειτα από τις εκλογές του 2023.
Η ιδανική για τους Τούρκους συμβίωση της νατοϊκής ιδιότητας με τη φιλορωσική πολιτική είναι παράταιρη και γι’ αυτό δεν θα μακροημερεύσει.
Οταν η Ρωσία θα έχει φτάσει στα στρατηγικά της όρια στη ρημαγμένη Ουκρανία και χωρίς προοπτικές άλλης επέκτασης στην Ανατολική Ευρώπη, η Ευρωπαϊκή Ενωση θα θυμάται τον σημερινό πληθωρισμό που μαστίζει τις οικονομίες της. Σε μερικά χρόνια η Ρωσία θα πασχίζει ακόμα να αναπληρώσει το κενό στην αγορά ενεργειακών πόρων που προκάλεσε η ίδια με τον πόλεμο κατά της Ουκρανίας.
Με τη σταδιακή απίσχνανση της Ρωσίας του Πούτιν, ή οποιουδήποτε άλλου ολιγάρχη, σε ποιους συμμάχους θα βασιστεί η Τουρκία για να πραγματοποιήσει τη στρατηγική της αυτονομία; Αν πράγματι φιλοδοξεί να ηγηθεί του σουνιτικού Ισλάμ, το οποίο ο Κάρολος Μαρξ αποκαλούσε περιφρονητικά «τα περιτρίμματα της Ιστορίας», δεν θα πρέπει η Τουρκία να λογαριάσει τον ανταγωνισμό του σιιτικού Ιράν, ή τον πόλεμο επιβολής των Ιρακινών σιιτών έναντι του ISIS που εξαφάνισε τους φανατικούς σουνίτες από τη μαρτυρική Μοσούλη;
Η σχεδιαζόμενη τουρκική επιδρομή στη Συρία για να διευρύνει την αντικουρδική ζώνη ασφαλείας θα πρέπει να έχει ήδη αναθεωρηθεί. Στη Μαδρίτη ο Αμερικανός πρόεδρος έκοψε τον αέρα του κ. Ερντογάν τόσο σε αυτό το ζήτημα όσο και στους λεονταρισμούς του στο Αιγαίο. Η επιστροφή του ασώτου στους κόλπους του ΝΑΤΟ με την αναγνώριση των δύο νέων μελών είναι πιθανό να σημαίνει και το τέλος εποχής της επιτήδειας ουδετερότητας των Τούρκων. Πρόκειται πλέον για άσκηση επισφαλούς ισορροπίας με ημερομηνία λήξης. Η στρατηγική αυτονομία της γείτονος πάει περίπατο.
* Ο κ. Θάνος Βερέμης είναι ομότιμος καθηγητής του ΕΚΠΑ, αντιπρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ.