Θα χρειαστούμε τεράστια αποθέματα αυτοελέγχου και στωικότητας προκειμένου να αναμετρηθούμε με τα δύσκολα, την ακριβή ενέργεια, τα ακριβά προϊόντα, ένα νέο κύμα COVID-19. Συνειδητοποιώντας πιο δραματικά από ποτέ ότι ζούμε αναπόδραστα σε ένα κοινό σύμπαν δεινών, αναγκών, ενδιαφερόντων, ελπίδων. Και αν καταφέρουμε άμεσα κάτι, θα είναι διότι θα αλλάξουμε –όπως πρέσβευαν οι Στωικοί– ό,τι μπορούμε να ελέγξουμε: τον θερμοστάτη, τη μόνωση, τα οικιακά ενεργειακά συστήματα, την ταχύτητα του αυτοκινήτου, τη μάσκα, την ατομική υγιεινή…
Ο στωικισμός αναβιώνει στις σημερινές ημέρες των παθών, των αντιξοοτήτων και της αβεβαιότητας, ως οδηγός επιβίωσης. Ο Σενέκας, ο σοφός που ήθελε να μεριμνά για την κοινωνία από θέση ευθύνης, έλεγε ότι «ο άνθρωπος είναι ιερός για τον άνθρωπο». Ο Επίκτητος πίστευε ότι γίνεσαι δούλος αν επιθυμείς όσα δεν μπορείς να επηρεάσεις και είσαι ευδαίμων αν δίνεις ύψιστη αξία σε ό,τι ελέγχεις και μπορείς να μεταβάλλεις. Ο Μάρκος Αυρήλιος, μέσα σε ένα αντίσκηνο, στην πρώτη γραμμή του πολέμου, έγραφε για να κρατηθεί δυνατός, αυτοσυμβουλευόμενος και συνεχώς εξασκούμενος στο πώς θα άντεχε τις δυσκολίες, θα αντιστεκόταν στον χείμαρρο των γεγονότων, δεν θα κατέληγε ένας συνηθισμένος άνθρωπος της εξουσίας.
«Ο,τι είναι καλό για το μελίσσι, είναι καλό και για τη μέλισσα», έλεγε. Τις στιγμές του ενός σφραγίζει ό,τι διέπει το σύνολο. Σημείωνε πως η ζωή είναι αβέβαιη, «δες πόσο γρήγορα κινούνται και εξαφανίζονται όσα γίνονται κάθε μέρα, είναι σαν ένα ποτάμι σε διαρκή ροή, τίποτα δεν μένει σταθερό». Κάτι όχι απαραίτητα κακό, καθώς σε εκπαιδεύει στην εξέταση του κάθε πράγματος, στην εστίαση στα σημαντικά, στην προσπάθεια για αυτοκυριαρχία, απαλλαγή από τα πάθη, εσωτερική αταραξία, μια άλλου τύπου ευδαιμονία. Απολαμβάνεις τη ζωή όταν προσθέτεις το ένα καλό πάνω στο άλλο, φροντίζοντας να μη μένει το ελάχιστο κενό, πίστευε.
Κάποτε ρώτησαν τον Ουμπέρτο Εκο γιατί θα έπρεπε να ασχολούμαστε με τη λογική των Στωικών, όταν η τυπική λογική έχει σημειώσει έκτοτε τεράστια πρόοδο. Ο Εκο απάντησε: Διότι, πρώτον, κανένας πολιτισμός δεν επιζεί χωρίς συλλογική μνήμη. Δεύτερον, δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε εκ νέου τον τροχό, να επαναδιατυπώσουμε ιδέες που είχαν εκφραστεί πολύ καθαρά από αρχαίους στοχαστές. Τρίτον, εάν οι Στωικοί έκαναν λάθος, είναι σημαντικό να το γνωρίζουμε· η Ιστορία διδάσκει τη ζωή. Ή θα μπορούσε.